Geven de Nederlandse Turken de doorslag bij verkiezing Erdogan?

Behalve bij zijn trouwe aanhang is er na ruim twintig jaar sprake van een zekere Erdogan-moeheid. De economische situatie is verre van florissant en de oppositie lijkt meer verenigd dan ooit. De stem van Turken in het buitenland wordt daarom belangrijk. Bij de laatste presidentsverkiezingen kreeg Erdogan tweederde van de stemmen van de Nederlandse Turken. Zal het genoeg zijn, vraagt Philip van Tijn zich af.

Op 14 mei kiezen de Turken hun president en parlement. ‘De spannendste verkiezingen in jaren.’ Ja, dat wordt vaak gezegd, maar voor Turkije is dat stellig zo. Recep Tayyip Erdogan is nu minstens twintig jaar aan de macht, eerst als minister-president (vanaf 2003), later als president. Daarvóór was hij burgemeester van Istanbul, niet de hoofdstad (dat is Ankara) maar wel veruit de grootste en belangrijkste stad. ‘Wie Istanbul heeft, heeft Turkije,’ in Erdogans eigen woorden.

In de loop van de jaren en van zijn functies is Erdogan steeds autocratischer geworden en de heersende gedachte is dat dit een onomkeerbaar proces zal worden als hij op 14 mei opnieuw wint. De democratie is dan absoluut in gevaar, volgens kenners. En naarmate zijn macht toenam, groeide zijn gretigheid om een rol te spelen in de internationale politiek; vooral op de rol van scheidsrechter en bemiddelaar is hij dol, terwijl hij daarvoor toch niet geboren lijkt. Omdat het Westen daar ook de voordelen van heeft én omdat Turkije van oudsher lid van de NAVO is én omdat geen land ter wereld zo strategisch ligt als Turkije, doen de westerse landen veel, zo niet alles, om bij hem in het gevlij te komen. Omgekeerd lijkt Erdogan met de dag anti-westerser te worden, al laat hij zich niet vaak op rechtlijnige strategie en heldere analyse betrappen. Maar onderschat hem niet als factor in het Midden-Oosten of in de oorlog in Oekraïne!

Is Erdogan minder kansrijk dan in 2018?

Dat de kansen op herverkiezing deze keer lager liggen, heeft met veel te maken. Behalve bij zijn hondstrouwe aanhang is er na al die jaren sprake van een Erdogan-moeheid, de economische situatie is verre van florissant – al denkt de president er zelf anders over – de oppositie lijkt meer verenigd dan ooit en de belangrijkste tegenkandidaat, Kemal Kilicdaroglu, is vermoedelijk niet de sterkst mogelijke, maar hij heeft weinig vijanden en hij beschikt over een hoge gunfactor.

Maar de belangrijkste reden is vermoedelijk de recente aardbeving. Die is natuurlijk niet veroorzaakt door Erdogan, maar hij wordt wel verantwoordelijk gehouden voor de ernstige gevolgen, het hoge aantal doden en de gebrekkige hulp voor de slachtoffers. Die hebben te maken met de corruptie waardoor de meeste huizen en gebouwen ten onrechte vergunningen kregen, met falende overheidsdiensten en met het feit dat het epicentrum van de bevingen niet in ‘Erdoganland’ lag, sterker: in de gebieden van zijn tegenstanders.

Maar Erdogan, als kat met negen levens, heeft er alles al aan gedaan om de aardbeving in zijn voordeel aan te wenden.

In Amsterdam of Deventer stemmen voor een Turkse president

In ons land, Nederland geheten, kunnen Turkse staatsburgers sinds vrijdag gedurende negen dagen hun stem uitbrengen op vier locaties: Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Deventer. Een geweldige service voor de 400.000 Turken (van wie qua leeftijd 260.000 kiesgerechtigd). Er wonen miljoenen Turken buiten Turkije, maar er is een verschil tussen Turken in landen als Rusland, Azerbeidzjan of Moldavië enerzijds en Duitsland, Frankrijk of Nederland anderzijds. In de drie laatstgenoemde landen zijn de 3 miljoen, 500.000 en 400.000 Turken óók Duitser, Fransman of Nederlander.

Hier dient zich het beruchte thema van de dubbele (soms zelfs meervoudige) nationaliteit aan. Op 1 januari 2014 gold dit voor 1,3 miljoen Nederlanders die dus tevens Turk, Marokkaan, Duitser, Surinamer of wat ook waren. De ontwikkeling na 1 januari 2014 is onbekend, want toen trad de Wet basisregistratie personen in werking en anders dan de naam van de wet doet vermoeden, werd sindsdien een dubbele nationaliteit niet meer geregistreerd!