FVD veroorzaakt eindelijk reuring over het bijzonder onderwijs

Afgelopen week opende de eerste Renaissanceschool, met een handjevol leerlingen, zijn deuren. In allerlei opiniestukken werd schande gesproken van deze ‘Forumscholen’, waar geloof in antisemitische complotten, wetenschapsontkenning, vrouwen- en homohaat zouden worden genormaliseerd en lessen over seksualiteit en gender ontbreken. Philip van Tijn verbaast zich over de vele columnisten die nog nooit één kwaad woord schreven of zeiden over al die dingen die worden (aan)geleerd bij menig foute islam-school.

Thierry Baudet maakte recent bekend dat vanuit het gedachtengoed van zijn partij Forum/FVD bijzondere scholen zouden worden opgericht, in steden waar FVD electoraal goed heeft gescoord, te beginnen met Almere. Hoewel ik inmiddels de indruk had gekregen dat ons land – en ook de wereld – met nogal wat ellende en risico’s kampt, leek het er even op dat Baudets voornemen nu echt het ergste is wat ons zou kunnen overkomen. Stikstof, Marioepol, chaos in het kabinet, het spijbelen van Rob Jetten, dreigende kernramp in Zaporizja – allemaal heus erg, maar het haalt het natuurlijk niet bij het opleiden van schoolgaande kinderen tot nieuwe Baudets. Wat moet er van de wereld worden?

Voorlopig hoeven we ons maar beperkte zorgen te maken, want overheidsfinanciering is voorlopig niet aan de orde: eerst moeten de zogeheten Renaissance-scholen zich nog bewijzen. En eigen financiering zal niet eenvoudig zijn, want FVD-ouders hebben minder geld dan vele VVD-, CDA- en GroenLinks-ouders en FVD beschikt niet over zulke riant schenkende donateurs als D66. En dan nog.

De oprichting en later ook de eventuele overheidsfinanciering is rechtstreeks terug te voeren op artikel 23 van de Grondwet over de vrijheid van onderwijs. Dat artikel: ‘Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het bij de wet te regelen toezicht van de overheid,’ stamt uit 1918, maar had een lange aanloop gekend door vrijwel de hele negentiende eeuw. En ook in de twintigste eeuw zijn er aanpassingen geweest, helaas in de verkeerde richting.

Is er besef voor onze normen en waarden – bij leerlingen en leiding?

En heel erg veel stelt dat toezicht niet voor. Bijzondere scholen worden geacht les te geven vanuit een godsdienst, levensovertuiging of een pedagogische of aanverwante visie op onderwijs. Maar dat mag niet in strijd komen met het bijbrengen van minimaal noodzakelijke kennis en met de algemeen erkende normen en waarden, zoals vooral te vinden in diezelfde Grondwet. En als de school van overheidswege wordt gefinancierd (van deze ‘bekostiging’ genieten bijna alle bijzondere scholen) is er toezicht op de juiste besteding, maar dat lijkt nogal eens tekort te schieten, zoals de oplettende krantenlezer elke dag kan constateren.

Bijzonder onderwijs is een bijna uniek Nederlands verschijnsel, zoiets als een talkshow door zes of zeven zendgemachtigden. En anders dan de Formule 1-hysterie zijn deze van lange duur.

We kennen onderwijs vanuit christelijk, protestants, katholiek, joods, evangelisch, gereformeerd en interconfessioneel perspectief – en sinds een aantal jaren niet te vergeten islam-scholen. Ik ben verre van volledig, want ook de antroposofische en vrije scholen vallen hieronder, maar net weer in een andere categorie. En montessori- en daltonscholen worden als ‘openbare scholen’ aangemerkt. Dat toezicht op zowel de financiële handel en wandel, het niet toelaten van leerlingen (bijvoorbeeld het weigeren van lgbtqiap+’ers) màg.