Onderwijsvernieuwing vraagt om innovatieve lesmethoden. Recent onderzoek toont aan dat het hebben van verwachtingen een positief effect heeft op het opnemen van lesstof.
Met de huidige maatschappij gericht op het aanleveren van hapklare brokken kennis en kunde, lijkt ons onderwijs de richting van massaproductie op te gaan. Steeds vaker en met meer dwang wordt er in ons onderwijs gefocust op het stampen en blind kunnen oprakelen van informatie (bijvoorbeeld bij tentaminering).
Hierbij is het maar zeer de vraag of de lesstof verstaan wordt, dat wil zeggen begrepen en eigen gemaakt (het consolideren van kennis).
Hersenloos
Het is dan ook verwonderlijk dat wij onze jongeren voorbereiden op Cito-toetsen, terwijl wij juist sterke en zelfstandige geesten nodig zullen hebben. Zoeken we hersenloze ondersteuning in een fabriek, zoals geportretteerd in 1927’s film Metropolis, of heldere geesten die zullen innoveren?
Het antwoord zal toch door een allen in het tweede worden gezocht, maar waarom stimuleren wij dan niet het zelf denken, het kritisch behandelen van kennis?
Verwachting
In een recent onderzoek aan de Washington University in St. Louis door J.F. Nestojko en anderen. blijkt dat met vrij weinig stimulatie interessante resultaten te bereiken zijn. In een gecontroleerde studie bleek dat enkel vertellen dat iemand zelf les zou moeten geven met de aankomende stof, de studenten beter en nauwkeuriger de stof tot zich namen.
Geen aangepaste wijzen van lesgeven, geen trucs om de stof beter te leren, enkel vooraf een proactieve houding afdwingen om in een later stadium de stof zelf te kunnen toepassen. Een kleine stimulans om over de stof na te denken en met welke key-notes deze stof zelf later weer kon worden aangeboden aan de volgende persoon.
Sociaal
Dit verschijnsel, het verstaan, eigen maken, van kennis om deze vervolgens aan anderen aan te bieden, is geen nieuw verschijnsel.
Binnen het basisschoolonderwijs zien we de slimme kinderen hun opgedane informatie overbrengen op (bevriende) klasgenootjes die de stof nog niet onder de knie hebben. Niet alleen een sociale uiting dus, maar tevens leerzaam voor het docerende kind.
Vernieuwing
Het brengt een interessante gedachtesprong met zich mee. Als een andere noodzaak voor het onthouden van kennis zo’n effect met zich meebrengt, wat kunnen we dan nog meer ‘simpel’ verbeteren aan ons onderwijs? In plaats van Cito-toetsen te oefenen, is het bijvoorbeeld niet interessanter om kinderen de toets te laten toetsen?
Vooraf de kinderen vertellen dat ze, behalve de toets te maken, de toets zullen moeten beoordelen. Wat zou er naar ons terug komen aan resultaten als de stof die getoetst wordt niet het belangrijkste is wat de kinderen aan hun hoofd hebben?
Buiten een eerlijker antwoord op of iemand theoretisch, praktisch of pragmatisch is aangelegd, zullen we ook meer te weten komen van de persoonlijkheid.
Implementatie
In de zoektocht naar goed onderwijs en kwalitatieve lesmethoden, is de tactiek van de leerling als docent een interessant instrument. Iets wat op verschillende niveaus en kosteloos kan worden ingezet.
Passiviteit in het onderwijs (lees: stilzitten en luisteren) is inmiddels verleden tijd. Echter een meer proactieve houding met betrekking tot zelf lesgeven lijkt bijzonder kansrijk.