Op heel veel plekken in Nederland is de sfeer nogal gespannen door de komst van duizenden asielzoekers, en ook in de asielzoekerscentra zelf. Een inventarisatie van de incidenten van de afgelopen tijd.
Achter kleine berichtjes zitten soms grote verhalen. Neem de ophef in Zaandam over burgemeester Geke Faber (PvdA), die begin vorige week haar dienst-Audi zo klunzig parkeerde dat ze twéé invalidenparkeerplaatsen blokkeerde.
Interessant werd het toen bleek dat de dienstauto per se dáár moest staan en niet ergens anders. Veiligheidsredenen. Het was de parkeerplek die het dichtst bij de uitgang lag van het gebouw waar de burgemeester moest zijn voor een bewonersavond over de opvang van asielzoekers in Zaandam.
Sfeertje
Blijkbaar lopen de spanningen op dat soort avonden zo hoog op dat de burgemeester voorbereid moet zijn op een razendsnelle aftocht. Zoals cowboystripheld Lucky Luke zijn paard uit voorzorg onder het raam van de saloon parkeerde, zo parkeert een beetje burgemeester dezer dagen zijn auto zo dicht mogelijk bij de uitgang. Lekker sfeertje, daar in Zaandam.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het sfeertje op heel veel plekken in Nederland nogal gespannen is. Elsevier inventariseert de incidenten die zich afgelopen week en de week ervoor voordeden in en rond asielzoekerscentra, of rond de lokale besluitvorming hierover. Het beeld dat uit de lijst opdoemt, contrasteert nogal met het Nederland dat nog maar een paar weken geleden de media domineerde: het ‘gastvrije’ Nederland dat schoenen inzamelt en zolders beschikbaar stelt aan asielzoekers.
Dit beeld – van compassie – is op z’n minst incompleet gebleken. Er is ook een Nederland dat zich van z’n vijandige kant laat zien. Het Nederland dat hakenkruisen en ‘Eigen volk eerst’ op muren en ramen kalkt.
Je houdt je hart vast. Het lijkt erop dat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers nu nog – met veel kunst- en vliegwerk en vaak ook weinig democratische druk van bovenaf – de opvang van de duizenden asielzoekers in redelijk goede banen weet te leiden. Maar of dat ook nog kan als de instroom zo doorgaat, is sterk de vraag.
Huizen
De instroom van asielzoekers is nog maar net op gang gekomen, en het draagvlak en de opnamecapaciteit van lokale gemeenschappen piepen en knarsen nu al, erkent bijvoorbeeld Bernt Schneiders (PvdA), burgemeester van Haarlem.
Dat wordt nog wat, de komende maanden. Staatssecretaris Klaas Dijkhoff (VVD, Justitie) liet dinsdag weten dat er in heel 2016 naar verwachting 43.000 mensen met een verblijfsvergunning – dus als vluchteling erkende asielzoekers – aan een huis moeten worden geholpen. Niks noodopvang in sporthallen – huizen! Intussen gaat de instroom van nieuwe asielzoekers door, in september ruim 14.000 asielzoekers.
Dat dit niet lang goed gaat, is duidelijk. Naast een effectiever regime aan de buitengrenzen zal ook een bliksemsnelle asielprocedure in Nederland zelf – wie mag blijven en wie moet terug? – uitkomst moeten bieden. Anders is het snel gedaan met het laatste restje Nederlandse ‘gastvrijheid’.
Elsevier nummer 41, 10 oktober 2015