Dankzij hervormingen van een Duitse Macher wordt een Nederlander hoogste ambtenaar in Brussel.
Brussel heeft een heuse Macher, de Duitse christen-democraat Martin Selmayr (44). De kabinetschef van de Luxemburgse Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker is achter de schermen de grote man in het Brusselse machtsspel. Hij liet dat vorige week weer eens zien door een reeks topambtenaren vervroegd met pensioen te sturen en vrienden benoemd te krijgen.
Het haalde door de Griekse crisis nauwelijks het nieuws, maar de grote winnaars van Selmayrs herschikking zijn hijzelf en de in Londen geboren Nederlander Alexander Italianer (59). Die wordt op 1 september de nieuwe secretaris-generaal van de Europese Commissie, de hoogste ambtelijke positie in Brussel.
Zijn rechterhand wordt Maarten Verwey, ook een Nederlander; hij was eerder topambtenaar op het ministerie van Financiën. Het is een uitzondering dat twee landgenoten samen functioneren in de top van het Commissie-apparaat van zo’n 30.000 ambtenaren.
Zo heeft Nederland in nog geen half jaar tijd mede dankzij Selmayr Brusselse topposities binnengehaald. Politiek zitten Nederlanders al in hoge functies. Jeroen Dijsselbloem (PvdA) werd in 2013 voorzitter van de eurogroep en vervult een prominente rol in de crisis rond Griekenland.
Veteraan
Frans Timmermans (PvdA) werd met het aantreden van de nieuwe Europese Commissie op 1 november 2014 de tweede man. Een veel machtiger positie dan zijn ‘voorganger’ Neelie Kroes (VVD) in de Commissie had. Hij kan alle voorstellen van zijn 26 ondergeschikte collega’s afwijzen.
Zijn kabinetschef is Ben Smulders, een veteraan in de Brusselse ambtenarij. En Sandra Kramer zit in het kabinet – het kernteam – van Commissievoorzitter Juncker. Tien jaar lang was geen enkele Nederlander vertegenwoordigd in dat kabinet. De Nederlander Edwin Koekkoek is adviseur van de Duitse voorzitter van het Europees Parlement, Martin Schulz.
De laatste promotie is dus die van Italianer. Hij werkt al zijn hele leven in Brussel en geeft sinds 2010 leiding aan het directoraat-generaal Mededinging, de marktmeester van de Unie-economie. ‘Het is een buitengewoon belangrijke post en dat deed hij goed. Dat houdt een belofte in,’ zegt Alex Brenninkmeijer (64), lid van de Europese Rekenkamer in Luxemburg.
Pensioen
De Europese Commissie is sinds haar aantreden ingrijpend veranderd. Konden de 28 Commissarissen voorheen doen wat ze wilden, nu ligt bijna alle macht bij Juncker, Timmermans en Selmayr. Architect van deze operatie is Selmayr. Ook het ambtelijk apparaat wordt naar Selmayrs inzicht verbouwd. Hij wilde af van Catherine Day (61), een Ierse die tien jaar secretaris-generaal was.
Zij stond nog met één been in de vorige Commissie, Barroso II. Bovendien was zij de onbetwiste ambtelijke baas aan wie ondergeschikten loyaal waren. Om dit te doorbreken, werd Day tegen haar zin met pensioen gestuurd en promoveerde Italianer, een marktgeoriënteerde ambtenaar.
Door haar te vervangen, kon Selmayr bovendien het secretariaat-generaal uitbreiden. De Duitse Marianne Klingbeil leidt een nieuwe groep die regeldruk moet toetsen, Verwey wordt verantwoordelijk voor Junckers hervormingen.
De Brit Jonathan Faull leidt een speciale taskforce die probeert te voorkomen dat het Verenigd Koninkrijk uit de Unie stapt. Zo wordt de leiding over de belangrijkste thema’s geconcentreerd bij het secretariaat-generaal en daarmee bij Selmayr.
En Selmayr kon door Italianers promotie zijn Duitse vriend Johannes Laitenberger laten benoemen tot directeur-generaal van Mededinging. De Deense lobbyist Martin Bresson (46) van FleishmanHillard, een van de grootste lobbykantoren in Brussel, zegt: ‘Ik denk dat Selmayr mensen naar boven haalt van wie hij denkt dat ze zijn agenda delen. En hij probeert dat niet te verbergen.’
Onder druk
De christen-democraat Selmayr is er ten diepste van overtuigd dat Europa alleen vredig en welvarend kan blijven met een sterke Unie. Daarvoor is een Unie nodig die successen boekt. Hij probeert de Unie daarom slagvaardiger te maken door macht te concentreren bij de Commissievoorzitter (en dus bij zichzelf) én heeft een tienpuntenplan uitgewerkt.
De belangrijkste punten zijn meer interne markt, een beter functionerende financiële wereld en minder regels.
Vooral Noord-Europeanen steunen dit programma en Selmayr selecteert dan ook vooral Noord-Europese vertrouwelingen en geestverwanten, zoals Nederlanders. Brenninkmeijer: ‘In deze tijd waarin de Unie meer dan ooit onder druk staat, zijn mensen als Timmermans en Italianer nodig. Het zijn mensen die veel kunnen.’ Dat weet Selmayr ook.
Elsevier nummer 27, 4 juli 2015