In de Grondwet zou moeten worden opgenomen dat de democratische rechtsstaat een onschrapbare waarde is. Anti-democratische effecten kunnen zo goed worden bestreden.
Dit betoogde Boris van der Ham donderdagavond bij de presentatie van het boek Wat te doen met antidemocratische partijen? in de Athenaeum Boekhandel in Amsterdam.
Barrière
De voorzitter van het Humanistisch Verbond en oud-Kamerlid voor D66 hoopt zo een eerste barrière op te werpen tegen antidemocratische krachten. Hij verwacht niet dat de SGP met drie zetels in de Tweede Kamer snel de kans krijgt een theocratie in Nederland te vestigen.
Maar, zegt Van der Ham, in het klein treden antidemocratische effecten wel degelijk op. Bijvoorbeeld als op een schoolplein een meisje door haar vriendinnen gedwongen wordt een hoofddoek te dragen, hoewel ze dit helemaal niet wilt. Net als in Duitsland zou de democratische rechtsstaat daarom een onschrapbaar element in de grondwet moeten zijn. Zo kan de democratie zich wapenen tegen onvoorziene antidemocratische stromingen.
Discussie
Hij pleitte voor een discussie over de vraag wat antidemocratisch is en hoe individuele rechten in een democratie gewaarborgd kunnen worden. ‘Dit boek biedt een mooie bijdrage aan zo’n debat.’ Hij verwees ook naar voorstellen in de Tweede Kamer om politieke partijen te verbieden die de sharira willen invoeren.
Het boek bevat de oratie van George van den Bergh uit 1936, toen heel Europa werd geplaagd door antidemocratische partijen. In zijn rede maakt Van den Bergh (1890-1966) een grondige analyse en stelt dat alle democratische besluiten door de democratie ook weer kunnen worden hersteld. Behalve het besluit om de democratie te gronde te richten. Daarom moet een democratie zich tegen zulke krachten wapenen met wetten en verboden.
Onterecht vergeten
Voormalig VVD-leider Frits Bolkestein noemde Van den Berghs betoog ‘een interessante en ten onrechte vergeten rede’. De toespraak van Van den Bergh, een telg uit de familie die het Unileverconcern oprichtte, wordt voorafgegaan door een deskundige inleiding van Bastiaan Rijpkema, promovendus aan de Universiteit Leiden.
René Cuperus schreef het voorwoord en prof.dr. Paul Cliteur het nawoord.