Eigenaren van zonnepanelen krijgen steeds vaker te maken met negatieve stroomprijzen. Is het dan slim om je systeem uit te zetten? Henry Lootens, deskundige op het gebied van gelijkspanning, waarschuwt: ‘Zomaar de schakelaar omzetten, kan schade veroorzaken.’
Waarom zou je zonnepanelen uitzetten?
Als je een dynamisch energiecontract hebt, kan teruglevering geld kosten op momenten dat de stroomprijs negatief is. ‘Dan gaan mensen nadenken: moet ik mijn panelen uitschakelen? Je wil tenslotte niet betalen om stroom aan het net te leveren,’ zegt Henry Lootens. ‘Ik doe het zelf ook af en toe, maar dan wel op een veilige manier. ‘
Waarom adviseren netbeheerders om zonnepanelen uit te schakelen?
Lootens begrijpt het standpunt van de netbeheerders, maar plaatst er kanttekeningen bij. ‘Die denken alleen aan hun eigen belang, namelijk netstabiliteit,’ zegt hij. ‘Dat is logisch, maar niet per se in het belang van de consument. Ik spreek soms met de overheid over energievraagstukken en heb weleens gezegd: is het niet gek dat we ons in de energietransitie laten adviseren door partijen die te laat zijn begonnen met kabels leggen?’
Wat is gelijkspanning eigenlijk?
Lootens is gespecialiseerd in gelijkspanning, ofwel direct current (DC). ‘Zonnepanelen en accu’s werken standaard op gelijkspanning,’ legt hij uit. ‘Maar in huis gebruiken we wisselspanning, AC, dus moet je omvormen. Bij elke omzetting verlies je energie, en je verkort de levensduur van de apparatuur.’
Wat gebeurt er als je plotseling de omvormer uitschakelt?
‘Een omvormer die volop stroom produceert, bevat nog energie. Zet je hem plotseling uit, dan loost hij die energie in één keer op het netwerk in huis,’ zegt Lootens. ‘Dat veroorzaakt een spanningspiek. Je kunt het vergelijken met een sluisdeur die je in één keer opengooit: het water klotst overal heen. Zo’n piek kan schade veroorzaken, niet alleen aan de omvormer, maar ook aan andere apparaten in huis.’
Wat betekent het uitschakelen voor de levensduur van de omvormer?
‘Een omvormer heeft een levensduur van een jaar of tien en is gebouwd om één keer per dag aan en uit te gaan,’ zegt Lootens. ‘Als jij hem daarnaast ook nog eens midden op de dag uitzet, heb je al twee cycli. Doe je dat vaak, dan verkort je de levensduur. En dan heb ik het nog niet eens over de schade bij ruw uitschakelen. Micro-omvormers zijn iets robuuster, maar ook die zijn niet gebouwd om vaak aan en uit te schakelen.’
Biedt een lastscheider uitkomst?
Een lastscheider is een schakelaar die bij de omvormer zit. ‘Die gebruik je bij onderhoud of vervanging, zodat je niet naar de meterkast hoeft te lopen,’ zegt Lootens. ‘Maar let op: ook dat is een abrupte uitschakeling. Net als de schakelaar in de meterkast.’
Hoe schakel je zonnepanelen dan wél veilig uit?
‘Als je negatieve prijzen verwacht, zou je het systeem al ‘s ochtends uit kunnen zetten vóórdat het gaat produceren,’ adviseert Lootens. ‘Dan vermijd je die spanningspiek.’
Maar de beste methode is om het softwarematig te doen, in de app die bij het zonnepanelensysteem hoort. ‘Er zijn systemen die communiceren met de omvormer en die hem geleidelijk laten afbouwen. Dat is veel veiliger.’
De meeste systemen zijn er technisch toe in staat, maar vaak zit het nog verstopt. Leveranciers hebben er niet in geïnvesteerd, omdat het uitschakelen van de zonnepanelen niet nodig was. Nu er meer vraag naar komt, zullen steeds meer fabrikanten van omvormers er werk van gaan maken, zegt Lootens.
Wat verwacht Lootens voor de toekomst?
‘Het moet simpeler worden. Niet iedereen wil met apps en Excel-sheets rommelen en zelf aanpassingen doen in de meterkast. De sector moet standaardisering doorvoeren, zodat systemen geautomatiseerd doen wat goed is. Je hoeft dan alleen in te voeren bij welke energieprijs je de boel wil uitschakelen en het systeem doet de rest. Het moet plug-and-play worden, zodat je oma het ook snapt.’