‘Links is het voortouw kwijt’

Bij de verkiezingen werd het linkse ‘blok’ in de Kamer opnieuw een stuk kleiner. Daar gaat het gek genoeg weinig over. EW vroeg daarom uiteenlopende linkse denkers en doeners om een kritische blik in de spiegel. Waar ligt het toch aan? In deze editie een gesprek met Ruud Kuin (62), van het wetenschappelijk bureau van de SP.

‘Direct na de verkiezingen is besloten: er moet onderzoek ­komen. Er is bij de SP meer aan de hand dan één verkiezing verliezen. Dat was een logisch en goed besluit. Het wetenschappelijk bureau voerde het onderzoek in twee maanden uit, samen met Kieskompas en de Vrije Universiteit Amsterdam. Onder 10.000 mensen die sinds 2006 SP hebben gestemd en dat bij de laatste verkiezingen sterk overwogen.

‘Daaruit blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders voor economisch linkse oplossingen is, voor het verkleinen van ongelijkheid. Onze potentiële achterban bestaat uit drie grote groepen. Wat hen verdeelt, zijn thema’s als klimaat, migratie en ­Europese Unie. Als we ons profileren op een van die thema’s, organiseren we de verdeeldheid juist. Kiezers asso­ciëren ze bovendien al sterk met andere partijen. Niet doen, is ons advies. En richt je niet op één van die drie groepen.

‘Een thema dat onze achterban belangrijk vindt én ­direct aan ons linkt, is sociaal-economische ongelijkheid. Niet heel verrassend. De SP floreert altijd in tijden van grote vakbondsacties. Het past bovendien bij onze belangrijkste opvattingen. Welnu, op dat gebied is na 2017 – met de acties in de zorg – weinig gebeurd. Ja, de Toeslagenaffaire. Maar die is in feite te klein, raakt te weinig mensen zelf.

‘Wat meespeelt is dat er in onze achterban – anders dan bij andere linkse partijen – weinig weerzin is tegen de PVV. We dachten issue owner te zijn van het thema zorg. Maar Wilders is een grote concurrent geworden. Sowieso kopieert rechts schaamteloos linkse thema’s. Ik heb Wilders’ programma bestudeerd. Op sociale issues zou het onze tekst kunnen zijn.

Pensioen

‘Wij hebben dus niet meer het voortouw bij sociaal-economische kwesties. Dat is ook onze eigen schuld. Er zijn mensen die denken: issues spelen wel of niet, alsof het gaat om een natuurverschijnsel.

‘Maar zeker vakbondsmensen weten dat je invloed hebt. Je kunt jouw onderwerp en visie dominant maken. Om dat te bereiken, moet je coalities aangaan met andere sociale bewegingen. Het thema pensioen hadden we heel groot kunnen maken. Het gaat om 1.500 miljard euro, het raakt ­iedereen.

Samen analyseren

‘In de vakbeweging zijn pogingen gedaan, maar die zijn om strategische redenen gestopt: er moest een deal komen. Het had een héél grote beweging kunnen zijn. Dat is dus één: zorg ervoor dat het weer gaat over jouw thema en visie. ­Wilders heeft daarvoor een miljoen volgers op sociale media. Wij moeten demonstraties organiseren.

‘Twee is dat we thema’s als migratie en klimaat – die identitair zijn gemaakt – weer sociaal-economisch moeten maken. Samen analyseren, met de hele partij.

‘Daarna een standpunt bepalen en dat uitdragen naar iedereen die actief is in de partij. Dan treed je naar buiten als eenheid. Dat doen we niet meer echt samen, al te lang niet. Daarnaar moeten we terug. Analyse verbindt. Nu doet iedereen maar wat, zwart-wit gezegd.’