‘Nederland bevrijdt zich uit verpletterende Brusselse orthodoxie’

Hoe becommentariëren buitenlandse media de rechtse ambities van PVV, VVD, NSC en BBB? Dat verschilt nogal. Veel zorgen, één blije hartekreet.

Duitsland: Die Zeit.

Het Duitse weekblad Die Zeit wijdt een korte podcast – Europa Rechtsaussen – aan de ambities van het beoogde rechtse kabinet in Nederland, zoals neergelegd in het Hoofdlijnenakkoord. Podcastredacteur Elise Landschek interviewt daarvoor de Brusselse correspondent, Ulrich Ladurner. Deze spreekt voorzichtig van een ‘taboebreuk’ op tal van beleidsterreinen, maar gaat vooral in op de betekenis voor de Europese Unie.

Ladurner voorspelt voor de aanstaande Europese verkiezingen niet een ‘ruk naar rechts’, maar een ‘ruk naar uiterst rechts’. Voor de Unie is dat slecht nieuws, zegt hij. De PVV en verwante partijen in Duitsland, Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Portugal ‘willen allemaal géén sterk Europa. Met een oorlog voor de deur en de dreiging van onder meer China is dat natuurlijk een probleem. Europa kan zich interne verscheurdheid niet veroorloven’.

Hij roept de Europese middenpartijen op tot zelfkritiek. ‘Hoe kan het dat zij de jeugd hebben verloren?’

Zweden: Dagens Nyheter

Een mooi, maar somber essay in het gezaghebbende Zweedse dagblad Dagens Nyheter. Columnist Andreas Johansson Heinö – staatsrechtgeleerde – staat stil bij een ook in Nederland bekende politieke foto van tien jaar geleden. Vier toenmalige liberaal-conservatieve regeringsleiders in een bootje op een Zweeds meer: de Zweedse premier John Fredrik Reinfeldt, bondskanselier Angela Merkel, de Britse premier David Cameron en Mark Rutte.

De foto, aldus Heinö, bruist van het zelfvertrouwen. Maar daarvan is tien jaar later weinig meer over.

Heinö: ‘Het was een rechtervleugel die een wereldbeeld deelde en nog steeds dacht de toekomst aan de horizon te zien. Nu ligt een groot deel ervan in puin.

‘David Cameron trad in 2016 af en heeft sindsdien vier opvolgers gezien en een Conservatieve Partij die in de opiniepeilingen naar recorddieptes is gezonken.

‘In Nederland werd vorige week duidelijk dat de partij van Rutte nu deel gaat uitmaken van een vierpartijencoalitie waarvan Wilders Vrijheidspartij veruit de machtigste is.

‘In Zweden behouden de Moderaten hun standpunten redelijk goed, maar zijn ze gedwongen tot een vernederende ommekeer in centrale politieke (migratie, defensie) en strategische (relatie met de Zweden Democraten) kwesties.’

De Zweden Democraten zijn de Zweedse PVV. Die gedoogt een minderheidskabinet van drie centrum-rechtse partijen, waaronder de Gematigden (de Moderaten) van premier Ulf Kristersson.

België: De Morgen

Columnist Anton Jäger van het progressieve Belgisch-Nederlandstalige dagblad De Morgen ziet parallellen tussen het Nederland van nu en het Nederland van de jaren dertig, in een ‘laffe’ omgang met uiterst rechts. Hij begint met een regel uit een beroemd gedicht uit 1934 van Willem Elsschot, waarin deze Marinus van der Lubbe – dat jaar geëxecuteerd in nazi-Duitsland – oproept dat laffe Nederland in de ban te doen. ‘Laat het stikken in zijn centen, in zijn kaas en in zijn krenten.’

Iets van die atmosfeer bespeurt hij weer. ‘Als Nederland in België ergens symbool voor staat, dan is het voor de cyclische verrechtsing die talrijke Europese landen teistert en extreemrechts allengs een plek in Europese regeringen begint te verzekeren. Wilders en co. zetten sinds de Fortuyn-revolte niet alleen de bakens van het publieke debat uit, maar bepalen de samenstelling van kabinetten.’

Niet dat België niet worstelt met uiterst rechts. Maar: ‘Ons land is geen Italië of Nederland, waar extreemrechts regeringen samenstelt en de partijdemocratie en de naoorlogse welvaart slechts als een vage herinnering voortleven.’

Verenigd Koninkrijk: The Telegraph

Bijval juist voor de ambities van het rechtse kabinet vanuit het Verenigd Koninkrijk.

Matthew Lynn, financieel columnist van de conservatieve krant The Telegraph, kijkt vooral naar de in zijn ogen ‘radicale’ financiële en economische ambities in het Hoofdlijnenakkoord, en voorspelt die – bij succes – een mooie toekomst.

Nederland, schrijft hij, heeft zich als eerste in de EU ‘vrijgebroken’ uit de  ‘verpletterende Brusselse orthodoxie van hoge belastingen en grote overheid’, en dat kon wel eens heel lonend blijken te zijn.

Lynn: ‘Nederland heeft een van de meest competitieve economieën ter wereld, met een hoogopgeleide beroepsbevolking, mondiaal succesvolle conglomeraten, een bloeiende financiële sector in Amsterdam en met giganten als chipmachinefabrikant ASML ook een sterke technologiesector.

‘Voeg daar wat versoepeling van de CO2-uitstootregels, deregulering en verlagingen van de vennootschapsbelasting aan toe, en het zou weleens aanzienlijk beter kunnen presteren dan de rest van Europa. Als een koerswijziging in Nederland werkt, kunnen mensen zich gaan afvragen of het ook elders kan werken.’

Verenigd Koninkrijk: Financial Times

In de Britse zakenkrant Financial Times ziet columnist Simon Kuper – deels in Nederland opgegroeid – dat heel anders. Hij komt eerlijk terug op zijn eerdere – achteraf foutieve – voorspelling dat Wilders het niet goed zou doen bij de verkiezingen.

Hij voorzag niet dat Wilders op het laatste moment van strategie zou veranderen: hij schudde zijn radicaalste veren af en werd – met groot electoraal succes – ‘Geert Milders’. En wat nu?

Kuper: ‘Het optimistische verhaal is dat het Nederlandse systeem Wilders heeft gedomesticeerd. De pessimistische versie is dat het Nederlandse systeem Wilders heeft genormaliseerd en nu door zijn ideeën wordt gedomineerd.’