Er is een reële kans dat de Turken zondag president Erdogan wegstemmen. Na de verkiezingen moet de EU de relatie met Turkije, dat kampt met de gevolgen van een verwoestende aardbeving en een diepe economische crisis, nieuw leven inblazen. Dat is in het Europese belang, schrijft VVD-Europarlementariër Malik Azmani in een ingezonden opinie.
Malik Azmani (1976) is VVD-fractievoorzitter in het Europees Parlement.
Ingezonden opinieartikelen worden geselecteerd door de redactie, maar vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van EW.
Eén ding staat vast: Turkije zal nooit meer hetzelfde zijn na de verwoestende aardbeving van februari. Deze verschrikkelijke ramp, die in één klap meer dan 50.000 mensen het leven kostte en anderhalf miljoen mensen dakloos maakte, zal voor altijd een enorm litteken achterlaten. Het is geen verrassing als een catastrofe van dit formaat impact heeft op de verkiezingen van 14 mei. Er is een reële kans dat de Turkse kiezer president Recep Tayyip Erdoğan na twintig jaar wegstemt.
Los van wie er wint, zullen de gevolgen van de aardbeving ook de Europese relaties met Turkije de komende jaren beïnvloeden. Het is van belang dat wij onze ambities duidelijk maken, de stilstand doorbreken en de verhoudingen in goede banen leiden.
Turks beeld van Europa veranderde door noodhulp na beving
Er lijkt een opening. Turkije zag dat Europa ondanks de vele politieke verschillen solidair is met de Turkse bevolking. Zo stuurde Nederland als één van de eerste landen een reddingsteam, en organiseerde de EU een donorconferentie waarmee 6 miljard euro werd opgehaald voor de wederopbouw van de getroffen gebieden. Deze snelle en kordate hulp veranderde het beeld dat Turken van Europa hebben.
De Turkse bevolking snakt daarnaast naar perspectief. Het gaat slecht met de economie: de inflatie is torenhoog en de Turkse lira blijft maar kelderen. Onderhandelingen over EU-lidmaatschap, dat toegang zou geven tot de Europese interne markt, zijn al sinds 2018 bevroren.
Niet blijven hangen in debat over EU-lidmaatschap
Natuurlijk mogen we niet naïef zijn. Erdoğan heeft de rechtsstaat uitgehold en gaat daarmee elke dag onverminderd door. Er zijn journalisten en politieke tegenstanders gearresteerd. De rechterlijke macht staat onder zijn invloed. Turken kunnen in de gevangenis belanden voor het verspreiden van ‘misleidende informatie’. Dit alles gaat rechtstreeks in tegen de Europese waarden.
Reparatie hiervan zal jaren in beslag nemen, ook indien de oppositie straks aan de macht komt. Het is daarom van belang dat we niet blijven hangen in eindeloze politieke debatten over het EU-toetredingsproces waaraan we geen conclusies kunnen verbinden. Laten we vooral duidelijkheid verschaffen, zodat ook de Turken weten waar zij aan toe zijn. Dan kunnen we kijken naar wat we wél kunnen doen.
Laten we onze bestaande overeenkomsten moderniseren
De EU heeft een stabiel en welwillend Turkije nodig: niet alleen voor veiligheid en handel, maar ook voor het tegengaan van irreguliere migratie. Tegelijk is de EU verreweg de grootste handelspartner van Turkije. Kortom: wij hebben elkaar nodig, of we het nou willen of niet.
Het zou goed zijn om na de verkiezingen in mei de stilstand te doorbreken. We hebben onze associatieovereenkomst sinds 1963 (!) niet meer geüpdatet. We hebben een douane-unie. Laten we kijken hoe we onze overeenkomsten kunnen moderniseren, in plaats van alle nieuwe mogelijkheden voor samenwerking te bevriezen vanwege politieke discussies over EU-toetreding.
Nieuwe samenwerking EU en Turkije nodig voor vooruitgang
De EU en Turkije hebben nieuwe concrete samenwerking nodig om vooruit te kunnen. Bijvoorbeeld op het gebied van economie, rechtsstaat, klimaat en migratie. Ook is het van groot belang om te kijken naar ons buitenlandbeleid. Turkije blokkeert Zweeds NAVO-lidmaatschap en doet niet mee met de Europese sancties tegen Rusland. Dat moet afgelopen zijn. Het is tijd om te kijken naar onze bredere relatie en belangrijke, prangende kwesties aan te kaarten.
Turkije staat voor enorme uitdagingen: de gevolgen van de aardbeving, de economie en de oorlog in Oekraïne. Het is in Europa’s belang om de Turkse bevolking nieuw perspectief te geven en de stilstand te doorbreken.