Ruud Koopmans (De asielloterij): ‘Geef meer kans aan echte vluchtelingen’

Een mogelijke uitweg uit de asielcrisis komt voorlopig echt niet uit Brussel. Maar wie weet wel uit Berlijn, van een Nederlandse hoogleraar sociologie. Ruud Koopmans (62) schreef De asiel­loterij, een messcherpe, door feiten en cijfers voortgestuwde analyse van wat er mis is met het asielsysteem (zo’n beetje alles) en vooral: hoe het beter kan.

Met dit asielsysteem sterven er meer mensen dan er worden gered

Koopmans signaleert drie basisproblemen. Allereerst sterven er meer mensen dan er worden gered. Op de zeeroutes zijn sinds 2014 24.000 mensen omgekomen. Daarmee is het gevaar om op weg naar de Europese Unie te sterven groter dan het risico door burgeroorlog om het leven te komen in de herkomstlanden.

Het tweede probleem is dat degenen die zich aan de grenzen in Europa melden, lang niet altijd degenen zijn die de meeste aanspraak maken op de vluchtelingenstatus. En het derde is de fluctuatie in de aantallen. De opvangcapaciteit in de landen van aankomst is nu eens te gering, dan weer te groot. Koopmans bepleit daarom een jaarlijks quotum voor humanitaire immigratie: ‘contingenten’ die na procedures in derde landen via legale weg naar Europa komen.

Hoe groot het quotum is, daarover gaat de politiek. Zelf denkt hij aan 325.000 vluchtelingen per jaar, het gemiddelde sinds 2012. Daarvan zal de helft naar Duitsland gaan.

Flankerend bepleit Koopmans ‘gecontroleerde arbeidsmigratie’

Flankerend bepleit hij ‘gecontroleerde arbeidsmigratie’ uit regio’s als Noord- en West-Afrika, de Kaukasus en het Indiase subcontinent. Die moet de irreguliere economische migratie tegengaan en het Europese tekort aan arbeidskrachten opvullen.

‘Negentig procent van de migratiestromen is nu irregulier en geheel of gedeeltelijk economisch gemotiveerd. Daarvan moeten we weg,’ verduidelijkt hij in een gesprek in het kantoor van zijn uitgever Prometheus aan de Amsterdamse Herengracht.

EW Uw boek leest als pleidooi voor beleid waarin links en rechts elkaar vinden.

Ruud Koopmans: ‘Zo is het precies bedoeld ja. Als je kijkt naar de vele negatieve bijwerkingen en misstanden door het systeem dat we al decennia hebben, en naar de enorme hoeveelheid mensenlevens die het systeem kost, dat juist is bedoeld om levens te redden, dan is de conclusie dat het stelsel op de schop moet. Vervolgvraag is waarom dat niet al is gebeurd. Wat ik schrijf over de doden op de Middellandse Zee en misschien zelfs meer in de Sahara, over de onmogelijkheid om afgewezen mensen terug te sturen, over de bijbehorende veiligheidsproblemen, dat vooral jonge mannen komen die geen echte vluchtelingen zijn, maar toch blijven: het is bekend, ook in de politiek. Maar ondanks alle aandacht is er nooit een oplossing gekomen.’

EW Hoe komt dat?

Koopmans: ‘Dat komt doordat het asieldebat zo emotioneel geladen en gemoraliseerd is. Het is een loopgravenoorlog waarin iedereen elkaar beschuldigt van onmenselijkheid en schuld aan de misstanden. Geen van de partijen wil ook maar een millimeter afwijken van het eigen standpunt.

‘We kunnen meer échte vluchtelingen helpen als we maar bereid zijn af te komen van onze obsessie met de bedoelingen van de asielwetgeving. We moeten van een ethiek gebaseerd op morele beginselen naar een ethiek op basis van uitkomsten. Als je vasthoudt aan de letter van de wet en niet kijkt naar de uitkomsten, ben je niet ethisch bezig. Dat verwijt ik de progressieven: dat ze niet bereid zijn tot compromissen over het asielbeleid, ook niet als een compromis een betere uitkomst heeft.’