Premium Lock Hoe kernenergie slechts één keer in het Klimaatakkoord belandde

17 december 2020Leestijd: 10 minuten
Illustratie: Ytje Veenstra

Hoewel kernenergie weer volop aandacht krijgt, speelde het vrijwel geen rol bij het tot stand komen van het huidige klimaatbeleid. Het Klimaatakkoord noemt het precies één keer. En aangezien dit document de lijnen uitzet voor het energiebeleid tot 2030 is het in de praktijk bepalend. Hoe bleef kernenergie nou buiten het Klimaatakkoord?

Op dit moment staat kernenergie staat weer op de agenda. Dit najaar besloot de Tweede Kamer op initiatief van VVD en CDA om te inventariseren of bedrijven een nieuwe kerncentrale willen bouwen. En in hun concept-verkiezingsprogramma’s profileren partijen zich nadrukkelijk voor of tegen. Zo wil de VVD ruim baan geven aan kernenergie, terwijl de PvdA pleit voor snelle sluiting van ‘Borssele’.

Ster in debatten, figurant in beleid

Gezien de naderende Tweede Kamerverkiezingen is dit een logisch moment voor zo’n ideeënstrijd. Toch heeft het ook iets vreemds. Het kabinet-Rutte III sloot anderhalf jaar geleden een Klimaatakkoord dat het beleid tot 2030 uitstippelt en nu wordt uitgevoerd. Het aantal vermeldingen van kernenergie in dit pak papier: precies één.

cover Elsevier weekblad editie 41 2019

Alles wat u wilt weten over kernenergie in 64 vragen

Als kernenergie schittert in verkiezingsprogramma’s, hoe werd het dan een figurant in het huidige klimaatbeleid?

Terugkijkend is het lastig voor te stellen, maar voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 was klimaat – en ook kernenergie – geen groot thema. Laka, een anti-kernenergieclub, schreef handenwrijvend dat het thema nauwelijks nog positief aan bod kwam.

Politieke aandacht kernenergie in2017 op dieptepunt

Voor het eerst sinds 1956 noemde het CDA (of voorlopers) kernenergie niet in het partijprogramma. En bij de VVD sneuvelde een vermelding ten faveure van een algemeen verhaal over innovatie. Alleen de SGP noemde kernenergie, maar slechts zuinigjes.

De energiebron ontbrak ook in het in oktober 2017 gepresenteerde Regeerakkoord van Rutte III. Wat er wel in stond, waren stevige klimaatambities. Door een te sluiten Klimaatakkoord moest de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 49 procent dalen ten opzichte van 1990. Drie maanden later schetste minister van Economische Zaken en Klimaat Eric Wiebes (VVD) de aanpak. Er kwamen ‘sectortafels’ waar bedrijven, overheden en organisaties zouden polderen over klimaat.

Voor alle partijen in de energiesector was het klip en klaar dat ze een stoeltje moesten bemachtigen. In februari 2018 werd duidelijk dat er vijf ‘klimaattafels’ kwamen en een overkoepelend klimaatberaad geleid door ‘klimaatpaus’ Ed Nijpels (VVD). Elke tafel kreeg een voorzitter die, in overleg met het ministerie, bepaalde wie er aan tafel kwam. Bedrijven en organisaties wedijverden voor een stoel in gesprekken, brieven en persoonlijke contacten.

Zorg over klimaat maakt atoomstroom salonfähig

Een meerderheid van de Tweede Kamer en de bevolking steunt het gebruik van kernenergie, zo bleek in november 2018. Weliswaar is het draagvlak broos en is onduidelijk of het zich ooit vertaalt in nieuwe kerncentrales. Maar gezien de recente geschiedenis is de steun op zich al buitengewoon opmerkelijk.

De destijds nieuwe energiebron leek in de jaren zestig de ­wereld te veroveren. Er was brede steun – ook op links – voor kernenergie. In landen als Frankrijk is er in de decennia erna ook echt werk gemaakt van kern­energie. In Nederland bleef het bij twee, en later weer één centrale.

Dat had diverse oorzaken. Zoals het ontdekken van een gasbel die goedkoop energie bood. Ook verzuurde het imago, door felle campagnes van tegenstanders die inspeelden op de angst voor kernwapens. Ook kregen incidenten en ongevallen veel aandacht zodat het onjuiste beeld bleef hangen dat kernenergie onveilig is. Zo ontstond de links-rechts­tegenstelling.

Het ongeval in Tsjernobyl in 1986 leek een definitief einde voor de kansen van kernenergie. Lange tijd was er overduidelijk geen steun. Dat veranderde door het groeiende bewustzijn over klimaatverandering. Kernenergie belooft CO2-arme stroom, veilig en zonder veel ruimtebeslag. Voor velen weegt het klimaat momenteel zwaarder dan de nadelen van kernenergie.

Wiebes gaat op ‘tonnenjacht’

Voorzitter van de elektriciteitstafel werd Kees Vendrik (57), hoofdeconoom van de Triodos Bank en, na eerder Tweede Kamerlid te zijn geweest, sinds juni 2019 senator voor GroenLinks. Hij en zijn collega-voorzitters werden door minister Wiebes gebonden aan gedetailleerde instructies. De kern: het proces moet tonnen CO2-reductie opleveren, en kosteneffectief zijn (lees: zo goedkoop mogelijk). Zoals Wiebes plat zei: ze gingen op ‘tonnenjacht’ naar CO2-reductie.

Meteen waren de meningen verdeeld over de ‘tafel’-aanpak. Voorstanders zagen het als beproefd recept om draagvlak bij elkaar te polderen. Tegenstanders vreesden een apolitiek proces waarbij belanghebbenden plannen maakten en nauwelijks naar burgerbelangen keken.

Premium Lock

Laden…

Premium Lock

Word abonnee en lees direct verder

Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.

  • Bent u al abonnee, maar heeft u nog niet een account? Maak die dan hier aan. Extra uitleg vindt u hier.

 

Premium Lock

Verder lezen?

U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.

Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?

Bekijk abonnementen

Premium Lock

Er ging iets fout

Premium Lock

Uw sessie is verlopen

Wilt u opnieuw