Het virus lijkt in Nederland getemd. Wat nu?

Als Nederland volgens premier Mark Rutte (VVD) twee weken geleden ‘voorbij de start was, maar nog niet aan het einde van het begin’, waar staat het dan nu? Met een blik op andere landen zou je voorzichtig kunnen stellen dat we de beginfase achter ons hebben gelaten. De eerste aanval hebben we doorstaan, zij het met grote verliezen aan mensenlevens en grote schade aan de economie. Wat waarschijnlijk volgt, is een lange fase van waakzaam blijven achter verdedigingsmuren, terwijl we de vijand in de gaten houden.

Tijdens het paasweekeinde wordt de discipline van de bevolking opnieuw getest. Nu het aantal sterfgevallen en de toestroom naar ziekenhuizen en IC-bedden lijken beteugeld, zal het lastig worden om na drie weken ‘intelligente’ lockdown opnieuw thuis te blijven, terwijl het weer schreeuwt om eropuit te gaan. Maar we zijn er nog niet en onachtzaamheid kan de epidemie zo weer doen oplaaien.

Andere landen leveren waardevolle informatie

Dat neemt niet weg dat deze lockdown, hoe intelligent ook, eens ten einde moet komen. De datum van 28 april lijkt ver voor bijna alle Nederlanders: ondernemers die hun bedrijf ­zagen stilvallen, scholieren die op halve kracht onderwijs krijgen, mensen die hun naasten niet kunnen opzoeken, en professionals in de zorg die al weken op hun tandvlees lopen. Maar voor ­degenen die nadenken over wat er na de lockdown moet gebeuren, dringt de tijd.

Nederland heeft het wrange geluk dat het kan leren van andere landen die eerder werden geraakt door het virus en anders reageerden. China, de stad Wuhan in het bijzonder, Zuid-Korea, Oostenrijk en Italië leveren informatie die van onschatbare waarde is voor de Nederlandse aanpak. Omdat landen verschillen wat betreft bevolkings­samenstelling en -dichtheid, gedrag, cultuur en systeem kun je niet alles zomaar kopiëren, maar als een strategie faalt of slaagt in, zeg Wuhan, is het nuttig daarvan te leren.

Misschien verandert er na 28 april nog lang niets

Een eerste scenario is dat er voorlopig niets verandert na 28 april, ondanks de hoopgevende cijfers. Het gaat de goede kant op, legde de voorzitter van het Outbreak Management Team, Jaap van Dissel, uit, doordat het gemiddeld aantal mensen dat één besmet persoon infecteert (de reproductiefactor) half maart al tot onder 1 zakte. Maar we zijn op dit punt dankzij de ongekend ingrijpende maatregelen, en een bres in de defensie kan snel leiden tot het opvlammen van de epidemie. En aangezien we nog te weinig weten, blijven scholen en horeca dan dicht en blijft sociale onthouding het devies.

Je kunt daaraan eigenlijk pas iets veranderen als er voldoende informatie is die versoepeling van sommige maatregelen rechtvaardigt. Dat zou een tweede scenario kunnen zijn: het stap-voor-stap opheffen van de ‘intelligente’ lockdown. De eerste stap die dan in beeld komt, is de scholen heropenen. Die sluiten was ­sowieso een maatregel waarvan RIVM en kabinet het nut niet zo zagen, maar die werd genomen op basis van druk van buiten. De eerste uitkomsten van het onderzoek naar de verspreiding van het virus onder en via kinderen komen eind april. En het is niet ondenkbaar dat die informatie plus wat bekend is uit eerder onderzoek voldoende vertrouwen biedt om in elk geval basisscholen weer te openen, zoals Denemarken bijvoorbeeld na Pasen wil doen.