Mark Rutte is bij uitstek een geschikte kandidaat om de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie te worden, liet oud-EU-commissaris Neelie Kroes zondag weten bij Nieuwsuur. Maar wat gebeurt er eigenlijk als hij echt vertrekt? Vier vragen beantwoord.
Wat zei Kroes precies in Nieuwsuur?
‘De Commissie is een dynamische omgeving waar Rutte als voorzitter bij uitstek het Nederlands belang kan dienen. Hij moet er wellicht even aan wennen, maar hij zou de baan bijzonder leuk vinden,’ zei Kroes.
Lees de visie van Jelte Wiersma: Rutte bakt geen zoete broodjes in Straatsburg
Waarom is Rutte zo gewild?
Rutte staat – al dan niet bewust – in de kijker door politieke onrust in andere landen. De Duitse bondskanselier Angela Merkel is bezig aan haar laatste termijn in een door asielproblematiek verscheurd Duitsland. In het Verenigd Koninkrijk heeft premier Theresa May de handen vol aan de Brexit en de Franse president Emmanuel Macron staat door de gelehesjesbeweging in eigen land onder druk. Nederland probeert te profiteren van de chaos in de grote EU-landen om mogelijk in het gat te springen dat de Britten door de Brexit achterlaten. Als de Brexit straks een feit is, is Nederland de zesde economie van Europa.
Daarnaast heeft Rutte een vertrouwensband met zowel Merkel, Macron als May. Het bliksembezoek van May vorige maand illustreert dat goed. Na een afgelaste stemming in het Lagerhuis over het Brexit-akkoord vloog May in allerijl langs EU-leiders Donald Tusk en Jean-Claude Juncker, en langs Merkel. De eerste regeringsleider die ze bezocht, was Rutte.
This morning I received PM @Theresa_May in The Hague for a breakfast meeting in preparation for the European Council later this week. A useful dialogue which saw us discuss the latest #Brexit developments. pic.twitter.com/jbmkpRK9L3
— Mark Rutte (@MinPres) December 11, 2018
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Wat gebeurt er bij een eventueel vertrek?
Gaat Rutte dit jaar tussentijds naar Brussel voor een Europese topfunctie, dan willen regeringspartijen CDA en D66 in elk geval nieuwe verkiezingen, gaven zij in november al aan. ‘Theoretisch zijn nieuwe verkiezingen niet nodig. Maar het zou onwenselijk zijn om zo’n grote ingreep in het kabinet zonder verkiezingen te doen,’ zei een hooggeplaatste D66’er anoniem in het AD.
Staatsrechtelijk is een tussentijds vertrek van de minister-president geen reden voor verkiezingen. Net als andere ministers kunnen die worden vervangen. Maar CDA en D66 vinden de voorman van de coalitie te belangrijk om zomaar te vervangen.
Wil Rutte zelf eigenlijk wel?
Net voor de zomer hield Rutte een opvallende toespraak waarin hij zijn liefde voor Europa verklaarde. Maar hij ontkende dat hij naar Brussel zou vertrekken: ‘Dat ga ik zeker niet doen, ik zie mijn taak in Nederland. Ik kan niet zeggen dat dat mijn taak is en dan vervolgens een Europese baan nemen. Bovendien heb ik mij aan de coalitie gecommitteerd tot en met de verkiezingen van 2021.’
Buiten het feit of Rutte het wel of niet wil, kan het zijn dat de druk die op hem wordt uitgeoefend op een gegeven moment zo groot wordt, dat hij bijna wel moet. Zo zou het zomaar kunnen dat bijvoorbeeld Merkel in het voorjaar een beroep op hem doet om Den Haag te verlaten om voorzitter te worden van de Europese Raad van Regeringsleiders of van de Europese Commissie. ‘Dan krijgt hij te horen, dit ben je bijna verplicht,’ zegt Kroes daarover.