De kans dat u, geliefde lezer, al AOW ontvangt, is groot. Dat is geen verwijt, noch aan uw adres noch aan dat van dit magazine. Het publiek dat traditionele media consumeert, is nu eenmaal vergrijsd.
Uw generatie groeide nog op met een papieren dag- en weekblad, een televisie met weinig netten – en u weet nog wat radio is. Voor de jongere lezer: een soort live podcast, maar zonder begin of eind.
In die vijver van verouderd publiek vissen de commerciële uitgevers en zenders naar lezers, kijkers en luisteraars – en naar euro’s uit de beperkte pot adverteerders die steeds meer online gaan. En dan heb je nog de publieke omroep.
Een prachtig instituut waar ik met plezier kom, maar waar ook veel, heel veel belastinggeld naartoe gaat. En waarop ook nog eens reclame wordt uitgezonden, om de concurrentievervalsing met de private media compleet te maken.
Politieke invloed laat de NPO falen
Het tranendal waar omroepbazen en mediamakers zich vanwege de aangekondigde bezuinigingen in stortten, was misplaatst. Voorop liep zoals altijd de AOW-ontvanger Jan Slagter, die u kent als oprichter (2002!), boegbeeld, presentator, directeur, uithangbord, voice-over, lobbyist, visite-kaartje én receptionist van Omroep Max.
Hij is de man die ons altijd voorliegt dat we met die luizige 1 miljard per jaar, vergeleken met buurlanden, voor een dubbeltje op de eerste rij zitten.
De strategie van de stervende zwaan is bekend. Net zoals universiteiten die met veel misbaar hele studies schrappen, is de NPO er ook goed in juist een streep te zetten door geliefde, goedlopende producties.
NPO vol lege dozen en dure schijnbewegingen
Al helpt het voor de ingezette bezuinigingen niet, allicht helpt het in de toekomst als er een regering zit onder leiding van de NPO-lievende partij D66. Naast de show-bezuinigingen gaat er nog een kaasschaafje over de rest en verder gebeurt weer niet wat al twintig jaar moet gebeuren.
Er loopt bij de NPO een redacteur rond die deze slogan op zijn linkerarm heeft laten tatoeëren
Dat is: een grootscheepse reorganisatie van het publieke bestel, waarbij negen op de tien chefs lege dozen (lees: veel salaris, weinig macht) in Hilversum vertrekken.
En waarbij een einde komt aan die identitaire schijnbewegingen van verenigingen uit de verzuiling, uitgevoerd door peperdure productiebedrijven van presentatoren die precies weten hoe ze de wet normering topinkomens moeten ontduiken.
Bezuinigingen als bedreiging voor de democratie?
Uiteraard biggelden de krokodillentranen vooral in uitzendingen van diezelfde NPO, wat de obsessie met het zelf die onder journalisten – helaas – endemisch is, weer perfect illustreert. Nu is de frustratie over het schrappen van je programma best begrijpelijk.
Maar de klachten gingen niet alleen over het verdwijnen van, bijvoorbeeld, het stokoude consumentenprogramma Kassa, of van Van Roosmalen & Groenteman (een babbelshow van twee verveelde grachtengordeldiertjes).
Nee, zo klonk overal, de bezuinigingen van jaarlijks 156 miljoen euro per 2027 zouden de democratie zelf in gevaar brengen! Immers, iedereen weet toch dat niet de uitvoerende, controlerende of rechtsprekende macht, maar de publieke omroep dé drager is van de democratische rechtsorde?!
Democracy dies in darkness luidt de slogan van The Washington Post (een private krant). Er loopt bij de NPO een redacteur rond – dit is geen grap – die deze slogan op zijn linkerarm heeft laten tatoeëren.
BBB vs. NPO: activisme of onafhankelijke journalistiek?
Niet onterecht bindt de BBB nu de strijd aan met de institutionele behoudzucht en de morele verhevenheid van de NPO. Minister Mona Keijzer reageerde op X instemmend op een post waarin de NOS werd verweten sinds 7 oktober 2023 regelmatig zonder kritiek de onbetrouwbare cijfers over te nemen van het ministerie van Gezondheid in Gaza.
Een groot gevaar bij gesubsidieerde media is dat politici zich er te veel mee gaan bemoeien
Van Hamas dus. De NOS houdt vol onpartijdig te zijn, maar vertrok wel van het ‘rechtse’ X (en haar 2,3 miljoen volgers aldaar), terwijl ze actief blijft op het elitair-progressieve Bluesky (41.700 volgers).
Partijleider Caroline van der Plas riep eind november in de Tweede Kamer op tot een debat over ‘activisme’ bij de NPO: ‘De berichtgeving lijkt eerder activistisch dan deskundig en neutraal.’
Is de publieke omroep te lang onaangetast gebleven door politici?
Die kritiek snijdt hout, alleen al omdat de NPO juist bestaat bij gratie van partijdigheid. Taakomroepen NOS en NTR uitgezonderd, maar ook die zijn niet immuun voor politieke kleuring. Het is prima om daar, in het verlengde van de schandalen bij de BBC in Engeland, kritisch naar te kijken.
Een groot gevaar bij gesubsidieerde media is dat politici zich er te veel mee gaan bemoeien. Maar tot nu toe heeft Nederland een ander probleem: dat politici dat bij die zwaar achterhaalde NPO veel te lang níet hebben gedurfd.