Kanker bij ratten? Nieuwe glyfosaatstudie rammelt aan alle kanten

Als iets een controversieel onderwerp is binnen de wetenschap, is het wel het gebruik van glyfosaat. Wetenschappers zijn bijna gedwongen een kant te kiezen: of je bent vóór of je bent tegen het gebruik van de herbicide.

Deze studie in Environmental Health doet dan ook een hoop stof opwaaien. Televisieprogramma Zembla – dat veel aandacht besteedt aan glyfosaat – schrijft dat experts de bevindingen ‘baanbrekend’ en ‘zorgwekkend’ noemen.

Ook NPO Radio 1 spreekt van een ‘baanbrekend onderzoek’. Presentator Natasja Gibbs zegt in een uitzending van De Nieuws BV zelfs dat nu ‘voor het eerst onomstotelijk is aangetoond’ dat glyfosaat kankerverwekkend is.

Zwakke resultaten

Maar wie in de resultaten duikt, ziet dat die helemaal niet zo baanbrekend zijn. Zo lees je in tabel 1 in het wetenschappelijke artikel dat er in de controlegroep nul gevallen van leukemie zijn.

In de behandelgroep met de hoogste dosis is er sprake van 1, hooguit 2 ratten met kanker, van de 102 in totaal. Dan kun je niet spreken van een statistisch significant verband tussen glyfosaat en het krijgen van kanker – iets wat de onderzoekers wel doen.

Dubieuze claims Zembla over glyfosaat

Een ander voorbeeld. In de Zembla-uitzending zegt hoofdonderzoeker Daniele Mandrioli van het Ramazzini Instituut: ‘Hoe groter de dosis, hoe sterker de effecten.’

Maar de resultaten laten deze zogeheten dosis-effectrelatie helemaal niet zien: het aantal kankergevallen in ratten neemt niet toe met een hogere glyfosaatconcentratie.

Verder noemt Zembla de toegepaste doseringen ‘relatief laag’, terwijl die juist behoorlijk hoog zijn. ‘De doses die zij hebben toegediend, zijn vele malen hoger dan doseringen waaraan mensen worden blootgesteld,’ zegt Pieter de Wolf van Wageningen University & Research.

Ook twijfels over eerdere studies

Daarnaast hebben onderzoekers voor hun studie gebruikgemaakt van zogenoemde Sprague-Dawley-ratten. Deze proefdieren worden vaak voor kankeronderzoek gebruikt, omdat ze gevoelig zijn voor kankerverwekkende stoffen.

Maar van dit ras is bekend dat ze spontaan tumoren kunnen ontwikkelen. Iets waar toch zeker rekening mee moet worden gehouden bij de interpretatie van de resultaten. Zo ontwikkelden ook enkele ratten in de controlegroep tumoren.

Tot slot is dit onderzoek uitgevoerd aan het Italiaanse Ramazzini Instituut, dat bekendstaat als activistisch en methodologisch omstreden.

Eerder trok de Europese autoriteit voor voedselveiligheid EFSA al onderzoeksresultaten van het Ramazzini Instituut in twijfel. Het gaat onder meer om een onderzoek naar de kunstmatige zoetstof aspartaam.

Kortom, de studie blijkt aan alle kanten te rammelen.

Zaai geen paniek over glyfosaat

Het is goed dat wetenschappers onderzoek blijven doen naar glyfosaat, en andere bestrijdingsmiddelen, en de mogelijke gevolgen voor de gezondheid. Wetenschap is altijd in beweging. Opgedane kennis wordt voortdurend uitgebreid, waar nodig aangepast en soms zelfs volledig herzien.

Maar nu gaat het om één studie, die ook nog eens slecht is uitgevoerd. Om dan gelijk te spreken van ‘baanbrekend onderzoek’ is absurd.

Onderzoeker De Wolf: ‘Je ziet dat mensen die altijd al een mening over het gebruik van glyfosaat hadden, meteen deze studie aangrijpen en zeggen: “Zie je wel, er is toch wat aan de hand. Dus dan moet je het maar alvast verbieden.”

‘Maar glyfosaat is sinds de jaren zeventig op de markt, heeft tot op heden alle toelatingstoetsen goed doorstaan en is een van de meest onderzochte stoffen die we kennen.’

Beoordelingsverzoek LTO is overtrokken

Het is dan ook overdreven dat de LTO het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) en de EFSA vraagt om de glyfosaatstudie zo snel mogelijk te beoordelen.

Het Ctgb is een zeer betrouwbare organisatie, en een stof moet aan strenge eisen voldoen om in Europa te worden toegelaten. Eén belabberde studie die iets anders beweert, verandert daar niks aan.