Het drama bij Ajax houdt maar niet op: niet op het veld, niet op de tribune en niet in de bestuurskamer. Het lot van het vorig jaar teruggekeerde clubicoon Michael van Praag belichaamt alles wat er mis is bij de Amsterdamse club.
Michael van Praag is dol op supporters, maar de supporters zijn niet meer zo dol op Michael van Praag. Drie jaar geleden, bij zijn vertrek als bestuurder bij de Europese voetbalbond UEFA, vertelde de 76-jarige weemoedig hoe hij zich in de jaren negentig als Ajax-voorzitter begaf tussen leden van de harde kern, om met hen te feesten, te treuren en te blowen. ‘Als je niet meedoet, ben je niet een van hen,’ is te lezen in de door journalist Willem Vissers geschreven biografie van de voorzitter die graag de toffe peer uithing.
Afgelopen weekend werd Van Praag op pijnlijke wijze geconfronteerd met diezelfde harde kern. Tijdens de thuiswedstrijd tegen FC Twente getuigden tientallen spandoeken ervan dat de F-Side Van Praag, die in oktober vorig jaar als voorzitter van de raad van commissarissen zijn comeback maakte in Amsterdam, liever kwijt dan rijk is. De toezichthouder wordt door de fans medeverantwoordelijk gehouden voor de crisis waarin Ajax zich bevindt.
De lotgevallen van Michael van Praag, een voormalige scheikundestudent met een voorliefde voor theater, zijn exemplarisch voor het shakespeariaanse drama dat zich in de Johan Cruijff Arena voltrekt, en waarvan het einde nog niet in zicht is. De opkomst en mogelijke ondergang van een voetbalbons in vier aktes.
1. Per toeval een echte Ajacied
Van voetballen zelf had Michael van Praag lange tijd weinig verstand. Hij kon hij er niet veel van, struikelde naar eigen zeggen over de bal, en betrad het veld jarenlang slechts als amateurscheidsrechter.
Met Ajax had hij ook niet zoveel. Liever dan wedstrijden bezoeken van de club waarvan zijn vader Jaap in de jaren zestig en zeventig voorzitter was, hield hij zich bezig met het uitbouwen van zijn imperium elektronicawinkels op luchthavens.
Alles veranderde toen het voormalige Delftse corpslid in 1989 min of meer tot zijn eigen verbazing voorzitter werd van het destijds in nood verkerende Ajax. Stap voor stap krabbelde de club op, met dank aan trainer Louis van Gaal en een uitzonderlijk getalenteerde spelersgroep geleid door aanvoerder Danny Blind.
Net als tijdens het voorzitterschap van zijn vader, kroonde Ajax zich ook onder Michael van Praags bewind tot de beste voetbalclub van Europa, en zelfs van de wereld.
Toen hij in 2003 vertrok, was Van Praag volkomen vergroeid met de club. Telkens wanneer het in de jaren nadien rommelde in de bestuurskamer, wat geregeld gebeurde, verlangden supporters terug naar de successen uit het tijdperk-Michael van Praag.
2. Bobo op het Europese toneel
Na zijn afscheid bij Ajax begon de amateurdrummer, tevens actief als theaterproducent, aan een lange tocht langs steeds invloedrijker bestuursfuncties in het voetbal.
Hij werd voorzitter van de KNVB, trad in die hoedanigheid toe tot het bestuur van de UEFA, werd er vicevoorzitter en deed zelfs een gooi naar het voorzitterschap van de Europese voetbalbond.
Dat die campagne mislukte, laat onverlet dat de oud-ondernemer Van Praag al jaren geldt als een van dé bobo’s van het internationale voetbal. En het nadeel van bobo’s, zo luidt een wijsheid onder voetbalsupporters, is dat ze zichzelf en elkaar op een gegeven moment belangrijker gaan vinden dan de sport.
Het toppunt van zijn internationale bekendheid – en van zijn zelfoverschatting, volgens critici – was Van Praags poging in 2015 om de corrupte FIFA-voorzitter Sepp Blatter van zijn troon te stoten. Het hoogste ambt bij de wereldvoetbalbond bleek te hoog gegrepen voor de inwoner van Bloemendaal, die zanger Max (zijn oom) en tv-presentatoren Marga (nicht) en Chiel (neef) tot zijn nabije familie mag rekenen.
3. Twee kapiteins in Amsterdam
Toen Van Praag in oktober 2023 als voorzitter van de raad van commissarissen terugkeerde bij zijn oude club, koesterden veel Ajax-fans de hoop dat de gelouterde voetbaldiplomaat zou helpen de organisatorische en sportieve crisis uit Amsterdam te verdrijven.
Weinigen konden toen vermoeden dat de brand in de maanden nadien alleen maar zou verhevigen. De chaos culmineerde recent in een afrekening binnen de Ajax-directie, met Van Praag in de rol van beul én slachtoffer.
Behalve op hem, was namelijk veel hoop gevestigd op Alex Kroes, die na lang wachten op 15 maart aantrad als nieuwe algemeen directeur van Ajax. Ook Van Praag toonde zich verheugd met diens komst. ‘De dag dat hij begon, hebben we gebak gehaald,’ vertrouwde Van Praag de website ajaxlife.nl toe.
Bijzonder pijnlijk was het daarom ook dat de raad van commissarissen zich al na twee weken genoodzaakt zag Kroes te schorsen wegens handel met voorkennis in Ajax-aandelen. Voor Kroes is geen plek meer bij Ajax, meldde Van Praag, die zich beroept op uitgebreid juridisch advies.
Tot overmaat van ramp bleek niet veel later dat de oud-voorzitter zelf ook niet helemaal conform de regels had gehandeld met zijn Ajax-aandelen. ‘Vergeten met een briefje te melden,’ suste hij zelf.
Hypocriet gedrag, zeggen tegenstanders. Zij vinden dat Van Praag veel te hard en te onverbiddelijk oordeelde over Kroes, wiens handelen zonder meer onhandig, maar niet per se malicieus was.
De supporters, altijd dwepend met Ajax-DNA als kwintessens voor nieuwe successen, kozen zondag 14 april in elk geval massaal partij vóór Kroes (twee weken in dienst van Ajax) en tegen Van Praag (veertien jaar voorzitter van Ajax, veertien jaar bestuurslid van de Johan Cruyff Foundation).
Tussen de twee bestuurders lijkt zich een koningsdrama te hebben afgespeeld. Misschien voorvoelde Van Praag dat er binnen de club geen ruimte was voor beide krachtige persoonlijkheden, opperen Ajax-volgers. Wellicht vreesde de oudgediende commissaris de bezem die de nieuwe sterke man door de organisatie ging halen.
Kritische volgers vragen zich bovendien af hoe zit het met hun beider posities ten aanzien van het rapport over de vorig jaar ontslagen technisch directeur Sven Mislintat. Was Kroes soms voornemens Van Praag en de andere commissarissen het wanbeleid van de Duitser aan te rekenen, en moest hij daarom het veld ruimen? Geen scenario is te gek voor de slangenkuil in Amsterdam-Zuidoost.
4. Bouwen terwijl de brand woedt
Overleeft Van Praag de totale ineenstorting die zich binnen zijn club voltrekt? Drie van de commissarissen kozen zondag 14 april alvast de vlucht naar voren en maakten hun vertrek bekend.
De bestuursraad – een adviesorgaan binnen de club – eist dat de schorsing van Kroes wordt teruggedraaid. Als dat gebeurt, is Van Praags positie onhoudbaar.
Sportief rijgt de club de dieptepunten aaneen en namens de aandeelhouders van Ajax hakt de Vereniging van Effectenbezitters in op Van Praag. Intussen moet de clubleiding – of wat er nog van over is – op zoek naar kandidaten voor de drie belangrijkste vacatures binnen de club: een algemeen directeur, een technisch directeur en een hoofdtrainer voor na dit seizoen.
Als mogelijke nieuwe algemeen directeur klinkt geregeld de naam van de kundige commercieel directeur Menno Geelen. Hij laveert vooralsnog als een van de weinigen schadevrij tussen de puinhopen door.
Maar of de bescheiden veertiger bereid is in de vuurlinie te treden, valt te bezien. Het is veelzeggend: algemeen directeur zijn van Nederlands succesvolste en rijkste club is inmiddels eerder een vloek dan een zegen.
Wanneer Michael van Praag nu om zich heen kijkt om te zien wie binnen de club hem nog met raad en daad terzijde kan staan, ziet hij gezichten die hij er dertig jaar geleden ook al zag. Maar het is de vraag of Louis van Gaal (technisch adviseur) en Danny Blind (commissaris voetbalzaken), met wie Van Praag eens de wereld veroverde, hem nu nog kunnen redden.