De jazz en soul van Cleopatra

Bij de inclusieve tijdgeest past gemopper over een vermeende ondervertegenwoordiging van minderheden in de culturele sector. Zo zouden donkere acteurs te weinig rollen en prijzen krijgen. Hoewel er toch tal van succesvolle en veelgeprezen filmsterren zijn die ogenschijnlijk geen strobreed in de weg wordt gelegd. Zo mocht Will Smith vorig jaar nog een – terechte – Oscar voor zijn hoofdrol in King Richard in ontvangst nemen. Helaas meende hij bij die gelegenheid de presentator een dreun te moeten verkopen, wat duidelijk afbreuk deed aan zijn waarde als rolmodel voor de zwarte gemeenschap.

Voor cultuurconsumenten hebben de zwarte klaagzangen niet altijd positieve gevolgen. Keer op keer zijn ze getuige van een te grote versoepeling van kwaliteitscriteria door positieve discriminatie.

Het verleden vormt een onderwerp van politiek-culturele strijd

Bij de nieuwe versie van de musical Aida pakt selectie op huidskleur bijvoorbeeld niet goed uit. Het tegenwoordig politiek erg correcte Disney heeft nadrukkelijk gekozen voor een zwarte cast voor het verhaal over de liefde tussen een Nubische prinses en een Egyptische kapitein. Maar de donkere Naidjim Severina heeft eenvoudigweg minder in zijn mars dan de blanke Bastiaan Ragas die ruim twintig jaar geleden de hoofdrol mocht spelen. En April Darby nu is lang niet zo grappig als Antje Monteiro toen.

Bij de wereldpremière van het vernieuwde Aida vorige maand in het Circustheater in Scheveningen was ook de geestelijk vader van de originele productie aanwezig. Tim Rice, die de teksten leverde bij de muziek van Elton John, toonde geen enorm groot enthousiasme over de aanpassingen. Historisch doen deze ook nogal dwaas aan. Zo verschijnen tal van krachtige vrouwen op het toneel, onder meer in de hoedanigheid van stoere krijgers. Dit geeft een fraai feminien, maar weinig accuraat beeld van het masculiene oude Egypte.

Duidelijk is in elk geval dat de verbeelding van het verleden een onderwerp vormt van moderne politiek-culturele strijd. Dit blijkt ook weer eens uit de discussie over de nieuwe Netflix-serie Queen Cleopatra. Het past goed bij de westerse wokecultuur de titelrol te laten spelen door een zwarte vrouw, Adele James. Maar deze keuze roept verzet op in Egypte. Inwoners zijn een petitie begonnen tegen de afrocentrische voorstelling van zaken, spreken van geschiedvervalsing en willen de serie zelfs weren.