Wat is mentale veerkracht en wie heeft het?

In de geestelijke gezondheidszorg is er de laatste jaren een trend om niet zozeer te focussen op de oorzaken van mentale problemen, maar op het omgaan met de gevolgen die iemand er in zijn dagelijks leven van ondervindt. Belangrijk onderdeel van zo’n aanpak is de mentale veerkracht van patiënten. Die veerkracht wordt vaak gezien als iemands vermogen om tegenslag te boven te komen, en als een van nature aanwezige eigenschap waarover de een in grotere mate beschikt dan de ander.

Van veel kanten wordt er ook op gewezen dat je kunt sleutelen aan die veerkracht. Tijdschriften en websites bieden vragenlijsten om je veerkracht te testen en te vergroten, coaches adverteren met veerkrachttraining, en ook op de personeelsafdelingen van bedrijven heerst het idee dat personeel productiever wordt en minder ziek thuis zit als er wat veerkrachtworkshops worden georganiseerd.

Een op drie kinderen krijgt te maken met een traumatische ervaring

Maar daarmee wordt een complex fenomeen vaak te simpel vertaald naar de praktijk, vindt onder anderen hoogleraar Anne-Laura van Harmelen (40), hoog­leraar Brein, Veiligheid en Veerkracht bij het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden. Haar onderzoek richt zich op sociale, psychologische en neurobiologische mechanismen van veerkracht bij jongeren tussen de puberleeftijd en volwassenheid.

Eén op de drie kinderen krijgt in zijn jeugd te maken met een traumatische ­ervaring. En wie zoiets meemaakt, heeft een aanzienlijk grotere kans om gedragsproblemen of mentale problemen te ontwikkelen. Wie mentaal veerkrachtig is, krijgt minder problemen of komt er beter overheen als ze zich toch voordoen.

Mentale veerkracht wordt sinds jaren vijftig bestudeerd