Vaker is beter. Of toch niet?

Het zal voor ‘sommigen van u slikken zijn’, schreef de hoofdredacteur van vakblad Medisch Contact op 1 februari 2011 aan zijn lezers, veelal artsen. Er was in de maanden daarvoor een beweging in gang gezet die het volgens hem onmogelijk maakte om ooit nog terug te keren naar het idee van ‘ik opereer en behandel wat zich aandient, en hoe meer variatie, des te leuker’. Hij doelde daarmee op de discussie die in 2010 is losgebarsten over volumenormen in de zorg: het minimumaantal verrichtingen dat een arts of behandelteam bij een specifieke aandoening per jaar zou moeten uitvoeren.

Tot dat jaar werd al wel veel gediscussieerd over de relatie tussen volume (het aantal uitgevoerde ingrepen per jaar) en de kwaliteit van zorg, omdat uit internationale onderzoeken was gebleken dat de uitkomsten van behandelingen verbeteren en het risico op complicaties afneemt als een arts en het bijbehorende team van ondersteunende zorgverleners die behandeling vaker doen. Maar daarnaar werd nog amper gehandeld.

En zo kon het dus gebeuren dat ook artsen die nauwelijks ervaring hadden met een specifieke behandeling deze patiënten toch bleven opereren, omdat ze zelf de ‘variatie’ wel leuk vonden of omdat de patiënt nou eenmaal op de deur van hun spreekkamer klopte.

In 2010 voerden diverse partijen de druk flink op om aan deze praktijken een einde te maken. Er moesten minimale ­volumenormen komen om patiënten betere zorg te kunnen garanderen, vonden onder meer zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties en de toezichthoudende Inspectie. En dat kon voor diverse artsen wel eens betekenen dat zij operaties in het vervolg niet meer mochten uitvoeren. Even slikken dus, schreef de hoofdredacteur van Medisch Contact, want ‘met iets moeten stoppen is nu eenmaal moeilijk. Zeker als het ook nog lucratief is.’

Hoe staat het er, ruim elf jaar later, voor met de volumenormen? En welke invloed heeft het sturen op die normen gehad op de kwaliteit van zorg?