Hoe veilig is reizen per vliegtuig in coronatijd?

Of Nederlanders de komende maanden even massaal de grens zullen oversteken als tijdens de zomer van vóór 2020, is moeilijk te voorspellen. Maar je hoeft geen helderziende te zijn om te begrijpen dat de recent versoepelde reis­regels het vakantieverkeer binnen Europa aardig op gang zullen brengen. Reizen van het ene EU-land naar het andere mag weer – mits de reiziger gevaccineerd of negatief getest is – dus we gáán weer.

Er bestond onduidelijkheid over de werking van de HEPA-luchtfilters

Niet zo vreemd dat de overheid, verantwoordelijk voor die versoepelingen, eens wat nauwkeuriger kijkt naar de risico’s van dat reisgedrag. Op verzoek van de Tweede Kamer benaderde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) met de vraag hoe groot de kans op een coronabesmetting tijdens een vliegreis exact is.

Over die risico’s bestaan allerlei vermoedens, maar onweerlegbare data ontbreken. Velen zullen in elk geval enig ongemak voelen bij de gedachte langdurig in een afgesloten ruimte te zitten met een grote groep onbekenden.

Onduidelijkheid was er onder meer over de werking van de HEPA-luchtfilters, waarmee bijna alle vliegtuigen zijn uitgerust. Hoewel lucht in de cabine zo’n tien tot dertig keer per uur wordt ververst, is weleens gesuggereerd dat ventilatiesystemen de virusdeeltjes eerder rondpompten dan afvingen.

Dus stelde het NLR zich samen met het RIVM de vraag: stel dat een besmettelijke persoon door de mazen van het testsysteem glipt en in het vliegtuig belandt, welk risico lopen zijn medereizigers dan? Het bedacht een mooie onderzoeksopzet. In diverse toesteltypes (een Airbus A320, een Boeing 737-800 en een Boeing 787-8) werden verwarmde poppen geplaatst in de rijen rondom een ‘besmette’ pop. Die indexpassagier stootte kunstmatig speeksel uit, waarna sensoren op de andere poppen registreerden hoe de deeltjes zich door de cabine verspreidden.

Het experiment werd uitgevoerd onder telkens wisselende omstandigheden, zodat duidelijk werd welke variabelen de verspreiding beïnvloeden. Zo kon bijvoorbeeld worden gemeten welk effect de mondkapjes hebben en hoe het verloop van de temperatuur was.