Het is een uitgelezen kans om een vliegende start te maken als ondernemer: franchisen. Aanbod is er genoeg. Maar hoe zet u de eerste stap? Welke valkuilen moet u vermijden? Elsevier legt uit hoe u een succesvolle franchiser wordt.
Ja, ook een franchisenemer kan de Quote 500 halen. Vraag maar aan ondernemer Hans Geveling (65). Hij is een van de eerste franchisers met wie Albert Heijn in zee ging, en inmiddels ook een van de meest vermogende.
In 1984 bouwde Geveling zijn twee eigen supermarkten in het Gelderse Huissen en Gendt om tot Albert Heijn-filialen. Nu bezit de ondernemer veertien Albert Heijn-vestigingen, voornamelijk in Gelderland maar ook in Zeist en De Meern.
Geveling heeft 1.800 medewerkers in dienst, draait een jaaromzet van 200 miljoen euro en staat met een geschat vermogen van 76 miljoen euro in de lijst met 500 rijkste Nederlanders van zakenblad Quote. Franchisen is de laatste jaren een populaire vorm van ondernemen geworden. Er valt, zoals het voorbeeld van Geveling laat zien, ook veel geld mee te verdienen.
Uitgelezen kans
Waarom is franchisen juist nu een interessante optie? Het economisch herstel in Nederland zet door, en sneller dan verwacht. Bedrijven investeren weer en consumenten zijn optimistischer dan ze in jaren waren. Ze durven weer geld uit te geven.
Daardoor neemt de omzet in de detailhandel, waarin veel franchiseketens actief zijn, weer toe. Toch zitten nog steeds ruim 600.000 mensen zonder baan thuis, ook veel ondernemers. Voor hen kan franchisen een uitgelezen kans zijn om weer een plek op de arbeidsmarkt te veroveren en een vliegende start te maken.
Er is aanbod genoeg. Op de website franchiseplus.nl, een soort marktplaats voor franchisen, staan wervende teksten van ketens als New York Pizza en Jamin die op zoek zijn naar ‘enthousiaste ondernemers die altijd al droomden om voor zichzelf te beginnen’. Broodjesketen Subway organiseert momenteel in het hele land bijeenkomsten om ondernemers over de streep te trekken.
Laagdrempelig
Het aantal franchiseformules is de afgelopen vijftien jaar verdubbeld tot bijna 750. Bekende namen als McDonalds, Jumbo, Etos, Bruna en HEMA krijgen steeds vaker gezelschap van dienstverlenende bedrijven als City Box, De Hypotheker, Olympia Uitzendbureau, Monuta Uitvaartzorg en Pilates Club.
Primera is met 451 winkels voor tijdschriften en tabak de grootste franchiseformule. In totaal telde Nederland in 2014 bijna 30.000 franchisewinkels, blijkt uit de Franchise Monitor 2015 die Rabobank maakte in opdracht van de Nederlandse Franchise Vereniging. De vestigingen behaalden afgelopen jaar samen een omzet van ruim 31 miljard euro.
Franchisen is een laagdrempelige manier van ondernemen. De ondernemer werkt onder de vlag van een bestaande formule. ‘Franchisers kunnen meeliften op het succes van een merknaam en zich helemaal richten op het exploiteren van een winkel of restaurant,’ zegt Ronald Rodenburg (46), voorzitter van Belangen Vereniging Franchisenemers Nederland.
De ondernemer hoeft zich niet bezig te houden met zaken als automatisering, inkoop en marketing. Dat doet het moederbedrijf. In ruil daarvoor moet de franchiser een deel van zijn omzet afstaan aan het hoofdkantoor.
Voordeel is ook dat franchisers relatief makkelijk hun financiering kunnen regelen bij de bank omdat zij deel uitmaken van een bestaande formule. Het risico voor de bank is daardoor kleiner. Onderzoek wijst uit dat franchisenemers beter presteren dan filiaalmanagers.
‘Franchisers hebben een sterke merknaam achter zich staan,’ zegt Hein van Baalen (57) van adviesbureau European Franchise Consultants. ‘Ze zijn bovendien enorm gemotiveerd. Ze hebben eigen geld in de zaak zitten.’
Rechter
Toch kwam franchisen de afgelopen tijd vooral negatief in het nieuws. Franchisenemers van diverse grote bedrijven lagen overhoop met het hoofdkantoor. De gemoederen liepen hoog op, tot in de rechtszaal aan toe.
Een franchisenemer van Blokker stapte afgelopen zomer naar de rechter na een uit de hand gelopen ruzie over winstmarges. Eerder al daagde een groep ondernemers keten Bakker Bart voor de rechter. Het moederbedrijf zou zijn eigen franchisenemers meer laten betalen voor het deeg dan concurrenten. De franchisers eisen miljoenen euro’s. Later dit jaar volgt een rechtszaak.
De conflicten leidden tot vragen in de Tweede Kamer over de noodzaak van nieuwe regels. ‘Bij het merendeel van de formules is sprake van een disbalans die de ondernemers benadeelt,’ zegt Harrie ten Have (65), voorzitter van het Vakcentrum, dat de belangen van franchisenemers behartigt.
Advocaat Derk van Dam (49), gespecialiseerd in franchiserecht, betwijfelt dat. ‘Geschillen over inkoopprijzen en winstmarges zijn van alle tijden,’ zegt Van Dam. ‘Bij het merendeel van de ketens gaat het goed. Misstanden zijn nog steeds uitzonderingen.’ De crisis, die leidde tot dalende omzetten in de detailhandel, zorgde de laatste jaren wel voor conflicten.
Van Baalen: ‘Als de exploitatie tegenzit, ontstaat er eerder spanning.’ Daarbij komt de opkomst van webwinkels, waardoor onenigheid ontstaat over de verdeling van opbrengsten uit internetverkopen.
Voorbereiding
Dan is er nog de trend dat ketens als V&D, Bakker Bart en HEMA in handen komen van investeringsmaatschappijen. Hierdoor stijgt de druk op de directie om winst te maken, ten koste van franchisenemers.
Franchisen kan wel degelijk lonend zijn. Wie erin slaagt om een winkel, sportschool of koffietentje goed te laten draaien onder de vlag van het moederbedrijf, kan als ondernemer een vliegende start maken. Maar lang niet iedereen is geschikt om te franchisen. Volgens Rabobank is slecht ondernemerschap, of ondernemerschap dat niet past bij de formule, een van de belangrijkste redenen dat een franchiseavontuur slecht afloopt.
Een gedegen voorbereiding is daarom cruciaal. Die begint met nagaan of iemand ondernemend genoeg is. Wie daarop volmondig ‘ja’ kan zeggen, moet daarna bij zichzelf te rade gaan of hij geschikt is om franchiser te worden. Want dat is lang niet voor iedere ondernemer weggelegd.
‘Ondernemers moeten willen en kunnen opereren binnen de kaders die een winkelformule stelt,’ zegt Rodenburg. ‘Dat betekent dat je een stuk vrijheid inlevert.’ De inrichting en het assortiment staan vaak van tevoren vast.
Ook essentieel is de vraag wat het moederbedrijf van een keten de ondernemer te bieden heeft. De begeleiding en zakelijke ondersteuning die de franchiser ontvangt, verschillen nogal per bedrijf. Allemaal zaken die inzet kunnen zijn van de onderhandeling met het hoofdkantoor.
Franchisen mag dan laagdrempelig zijn, het vergt wel degelijk creatief en slim ondernemerschap.
Elsevier nummer 41, 10 oktober 2015