Hoe Koen Kreling met Diamond Flowers uitgroeide tot een topkweker in de chrysanten

1 Uw vader zit al veertig jaar in de chrysanten. Was het vanzelfsprekend dat u hem zou opvolgen?

‘Als baby lag ik al in de box tussen de bloemen. Later, toen ik op de basisschool zat, bracht ik mijn vader ’s ochtends vroeg altijd een kop koffie op het werk. En als scholier plantte ik, met andere jongeren uit het dorp, stekjes in de kas.

‘Ik wist zeker dat ik ook deze sector in wilde. Het is een mooi vak, omdat je met iets levends werkt. En er zijn altijd uitdagingen. De ene keer werk ik aan het automatiseren van de productie, dan weer aan het testen van snellere rassen.’

2 Het overkoepelende familiebedrijf heeft vijf eigenaren. Ieder runt zijn eigen onderneming. Hoe zit die constructie precies in elkaar?

‘We zijn met vijf ondernemers: mijn vader, oom, broer, zwager en ik. Allemaal runnen we onze eigen productiebedrijven. Ik heb met Diamond Flowers deze locatie in Zuilichem, en eentje in Brakel. Bovenaan staat Kreling Chrysanten, dat is onze handelscoöperatie waarbij we met ons vijven zijn aangesloten. Daarmee kunnen we winkels in heel Europa in groten getale van chrysanten voorzien.

‘Mijn moeder heeft altijd de administratie verzorgd, mijn vrouw doet dat inmiddels ook voor mijn bedrijf en mijn zusje voor het bedrijf van mijn zwager.

‘Mocht een van de ondernemers ontevreden zijn over de koers van het familiebedrijf, dan kan diegene zelfstandig verder. Dat hebben we vastgelegd.’

3 Lukt het om in de vrije tijd over iets anders te praten?

‘In het weekend zien we elkaar geregeld en dan gaat het vaak over werk. Maar natuurlijk praten we ook over andere dingen. Bovendien zit niet ieder familielid in de chrysanten. We zijn wel allemaal ondernemend. Zo heeft mijn broertje een eigen autobedrijf.’

4 Op 22-jarige leeftijd begon u voor uzelf met Diamond Flowers. U bouwde meteen een van de grootste chrysantenkassen van Nederland. Was u zo zelfverzekerd?

‘De jongste tuinder met de grootste kas, dat waren de koppen in de media. Het was een idee van mijn vader om een kas van twaalf hectare te bouwen. Met al zijn ervaring had hij er vertrouwen in dat het goed zou komen. Het kavel was groot genoeg en er was al vraag naar de bloemen.

‘Op mijn zeventiende stuurde mijn vader me al naar locaties die hij had aangekocht. Regel het maar, zei hij. Nog steeds vraag ik hem weleens om advies. Uit zichzelf brengt hij me soms ook op goede ideeën, bijvoorbeeld als we praten over de innovaties waaraan we werken.’

5 Wat verdient u aan de chrysanten?

‘Over de omzet doe ik geen uitspraken, maar met Kreling Chrysanten verkopen we 160 miljoen chrysanten per jaar aan de grootste supermarktketens. Onze bloemen liggen bij vestigingen in heel Europa.

‘Ook maken we steeds meer gemengde boeketten, waarvoor we andere bloemen inkopen. Met dergelijke boeketten valt iets meer te verdienen, maar ze zijn vooral een goede verbreding van het aanbod voor de klanten.

‘Daarnaast hebben we met onze coöperatie een aandeel in het stekbedrijf Deliflor Hoogveld. Dertig jaar geleden begon mijn vader eigen stekjes te kweken. Dat is uitgegroeid tot een onderneming waarmee we 600 miljoen stekken per jaar bewortelen. Voor onszelf, en voor bijna de helft van de Nederlandse chrysantentelers.’

6 Over hoeveel kassen beschikt u?

‘De hele coöperatie heeft nu vijftig hectare aan kassen, vijf jaar geleden nog dertig. We willen graag verder uitbreiden. Maar je kunt niet zomaar ergens een nieuwe kas neerzetten, onder meer omdat het door stikstofregels lastig is een vergunning te krijgen. Daarom nemen we soms andere bedrijven over. Dan is de basis er al.’

7 Belemmert de krapte op het stroomnet de groei?

‘Nee, maar die belemmert wel verduurzaming. We gebruiken nog veel gas, en het liefst zouden we daar snel vanaf komen. Daarvoor hebben we meer stroom nodig, maar pas in 2030 kunnen we een extra aansluiting krijgen. Dus voorlopig betekent verduurzamen nog niet dat we zonder gas kunnen telen.

‘Daar komt bij dat de belasting op gas stijgt. Komend jaar betaalt onze coöperatie een miljoen euro meer dan dit jaar. Politiek Den Haag wil te snel verduurzamen, wat ons op kosten jaagt. Onze coöperatie kan de kosten dragen, maar ik zie dat kleinere ondernemers moeten stoppen of eerder met pensioen gaan.’

8 Wat is de belangrijkste waarde binnen het familiebedrijf?

‘Niet achterover leunen als het goed gaat. Je moet altijd blijven investeren in de kas van de toekomst. Alleen dan kun je mindere periodes opvangen. En het is belangrijk om je te blijven richten op het bedrijf. Soms zie je dat ondernemers hun winst in iets anders investeren. Ik investeer alles in mijn onderneming.

‘In ons bedrijf draait alles om het zo laag mogelijk houden van de kostprijs. Mijn vader is zijn hele werkende leven al in de weer om de kosten te verlagen. Dat is nodig. Wij zijn een grote speler in de retail, een sector waarin het vooral gaat om scherpe prijzen. Om te kunnen blijven leveren aan de winkels, moeten we de kostprijs zo laag mogelijk houden.’

9 Dat doet de onderneming onder meer door zo veel mogelijk te automatiseren. Onlangs won u er een ondernemersprijs mee. Kreling Chrysanten werd een voorbeeld voor de sector genoemd.

‘Innoveren vraagt in de eerste plaats om grote investeringen, maar uiteindelijk helpt het om zo efficiënt mogelijk te telen. Zo hebben we diverse robots ontwikkeld, waaronder een oogstrobot en een knoprobot. Wij zijn goed in het bedenken en innoveren. Als de technologie werkt, bieden we die aan sectorgenoten aan. Al zijn de eerste robots natuurlijk voor ons.

‘Daarnaast proberen we allerlei nieuwe manieren van telen uit. Bijvoorbeeld uit de volle grond en op mobiele systemen, in grote bakken. Dat maakt het mogelijk energie te besparen en te automatiseren.’

10 Is een investering weleens weggegooid geld?

‘Soms blijkt een innovatie toch niet goed te werken. Zo hadden we eens een oogstrobot die te veel fouten maakte, waardoor we bloemen moesten weggooien. Het is niet altijd makkelijk om een project af te breken als je al veel erin hebt geïnvesteerd. Gelukkig zitten we geregeld met de familie om de tafel om te bespreken of we op de goede weg zijn. Op zo’n moment is er altijd wel iemand die durft te zeggen: “Het werkt niet, dus we stoppen ermee.” Dat hoort ook bij ondernemen.’

11 Komt er een moment dat u geen menselijke krachten meer nodig hebt?

‘Personeel zal altijd nodig blijven, het inpakken kun je bijvoorbeeld moeilijk automatiseren. Nu werken er twee mensen per hectare, op den duur moet dat er nog maar één zijn.

‘Binnen de coöperatie werken in totaal 170 mensen, in mijn kas 20 per dag. Van de medewerkers is 80 procent arbeidsmigrant, vooral uit Roemenië. Ze willen hier graag werken, er is zelfs een wachtlijst.

‘We zouden graag zien dat meer mensen uit onze eigen omgeving hier werken, maar voor productiewerk is weinig interesse. Automatisering gaat bij ons erg hard en dat vraagt om meer technologisch opgeleid personeel. Wellicht trekt het meer mensen uit eigen omgeving.’

12 U huisvest de arbeidsmigranten op eigen terrein. Waarom?

‘Met goede huisvesting en een goed salaris krijg je goed personeel. Als je met uitzendbureaus werkt, krijg je vaak mensen die met z’n allen in een klein huisje wonen. Bovendien hebben we geen toezicht op ze. Hier hebben we eenheden voor twee of vier mensen die bij elkaar horen, vaak koppels. Dat is een bewuste keuze. Zet je bijvoorbeeld veel mannen bij elkaar, dan gaat het weleens mis.

‘We huisvesten pas sinds zes jaar personeel op eigen terrein. Eerst mocht dat niet van de gemeente. Toen verbleven onze werknemers in huizen in het dorp. Dat leverde soms weerstand op van dorpsbewoners.’

13 Is die weerstand inmiddels verdwenen?

‘Sinds het personeel bij ons op het terrein woont, is de weerstand weg. Ook proberen we onze kas geregeld open te stellen, zodat omwonenden zien wat er achter die grote glazen gevels gebeurt. Bij een rondleiding zien ze bovendien hoe netjes het hier is. Transparantie is belangrijk.

‘Daarom willen we omwonenden zo veel mogelijk vertellen over onze sector. We publiceren met de tuinders uit de regio eens per maand een pagina in de lokale krant. Ook sponsoren we een paar clubs en doelen in de omgeving.’