Belangrijkste punten van Max Welling in de EW Economie-lezing:
- AI als economische motor – Kunstmatige intelligentie (AI) wordt de ruggengraat van de toekomstige economie. Europa moet nu investeren om technologisch en economisch zelfstandig te blijven.
- Grote impact op werkgelegenheid – AI zal banen fundamenteel veranderen of laten verdwijnen. Bedrijven moeten daar eerlijk over communiceren en hun werknemers actief voorbereiden op de transformatie.
- Europa moet versnellen – Investeringen in eigen datacenters, een flexibel start-upklimaat en een pan-Europees AI-Industrie Instituut zijn cruciaal om de concurrentie met China en de Verenigde Staten vol te kunnen houden.
Als Europa niet snel investeert in kunstmatige intelligentie, raken we achterop in de wereldwijde machtsverschuiving. Toch is er hoop, zegt hoogleraar Max Welling: door nú te kiezen voor AI kunnen we technologische onafhankelijkheid en economische kracht veiligstellen voor de komende generaties.
Kunstmatige intelligentie (AI) kan, nee, móet uitgroeien tot de economische motor die Europa sterker, duurzamer en onafhankelijker maakt. Dat betoogde hoogleraar en ondernemer Max Welling gisteren in Utrecht tijdens de EW Economie-lezing ‘AI als economische motor van grootmacht Europa’.
In een bevlogen betoog liet Welling zien dat de wereld aan de vooravond staat van een digitale revolutie die zelfs de industriële revolutie doet verbleken. Volgens hem zal AI niet alleen de informatiesector transformeren, maar ook de manier waarop we werken, ondernemen en omgaan met duurzaamheid. ‘We leven in een bijzondere tijd,’ stelde hij. ‘Een tijd waarin we waarschijnlijk nog in ons leven een kunstmatig artefact bouwen dat slimmer is dan wijzelf.’
Wat zal AI in 2025 brengen? Van digitale agenten tot robots
Volgens Welling wordt 2025 het jaar van de ‘agentic AI’ – autonome systemen die zelfstandig beslissingen nemen. Ze zullen agenda’s beheren, e-mails beantwoorden, doktersafspraken maken en zelfs complexere taken uitvoeren in industrie en defensie. Daarna breekt het tijdperk van ‘embodied AI’ aan, waarin intelligente robots een fysieke rol in de samenleving zullen spelen.
De impact daarvan op de arbeidsmarkt en bedrijven is groot. ‘Stilstand is achteruitgang,’ waarschuwde Welling. ‘De concurrentie in China en Amerika zit niet stil.’ Hij verwees daarbij naar de Duitse auto-industrie, die door te laat over te schakelen op elektrische en zelfrijdende technologieën, werd ingehaald door Chinese bedrijven. ‘Ik ben bang dat we in Europa te lang wachten om de tsunami die op ons afkomt serieus te nemen.’
Europese AI-kansen: duurzaamheid en onafhankelijkheid
Tegelijkertijd ziet Welling voor Europa enorme kansen. Door nu te investeren in AI kunnen we niet alleen economisch sterker worden, maar ook strategisch onafhankelijk van de Verenigde Staten en Rusland. Bovendien kan AI een doorslaggevende rol spelen in het aanpakken van de klimaatcrisis, bijvoorbeeld door efficiëntere batterijen te ontwerpen of methoden te ontwikkelen om CO2 uit de lucht te halen.
‘We moeten de opbrengsten van de digitale revolutie gebruiken om de rommel van de industriële revolutie op te ruimen,’ stelde hij. Duurzaamheid, technologie en economische groei kunnen volgens Welling hand in hand gaan, mits Europa nu daadkracht toont.
Max Welling heeft ervaring uit de praktijk
Welling sprak niet alleen als wetenschapper, maar ook als ondernemer. Na een academische loopbaan in de Verenigde Staten en Nederland richtte hij twee succesvolle start-ups op. Zijn huidige bedrijf, CuspAI, ontwikkelt AI-systemen om nieuwe duurzame materialen te ontdekken. Recent haalde hij daarmee 30 miljoen dollar op in een wervings- en investeringsronde – een prestatie die in Nederland opvalt, maar in Silicon Valley als bescheiden geldt.
Zijn eigen ervaringen gaven zijn betoog meer urgentie. Zo wees hij erop dat het Europese ondernemersklimaat te vaak start-ups belemmert. ‘Voor een start-up is het bijna niet te doen om een zieke werknemer twee jaar lang door te betalen,’ stelde Welling. Hij pleitte voor een aparte, flexibele cao voor start-ups, waarin ondernemers én werknemers de risico’s eerlijk delen. ‘Start-ups leven bij de gratie van wendbaarheid. Zonder flexibiliteit blijven we in Europa achter.’
AI zorgt ervoor dat bepaalde banen zullen veranderen of verdwijnen
Welling waarschuwde dat de inzet van AI ook ingrijpende gevolgen zal hebben voor de werkgelegenheid. ‘AI kan straks zoveel mentaal werk overnemen dat banen zullen veranderen of verdwijnen,’ zei hij.
Bedrijven moeten volgens hem eerlijk daarover zijn tegenover hun werknemers. ‘Omarm de transformatie en vertel het eerlijke verhaal, ook als dat betekent dat functies drastisch veranderen of verdwijnen.’ Uitstel of bagatellisering is volgens Welling geen optie: bedrijven die te traag reageren, riskeren hun toekomst.
Oproep tot investeringen in AI
Welling meent dat Europa niet alleen regelgeving moet maken, maar ook fors dient te investeren. Zijn concrete voorstel: de oprichting van een pan-Europees AI-Industrie Instituut, waarin bedrijven, kennisinstellingen en overheden samenwerken. Door fundamenteel en toegepast onderzoek te combineren, kunnen start-ups en scale-ups sneller toegang krijgen tot de nieuwste technologieën en talent.
Belangrijk is volgens Welling ook de bouw van Europese datacenters om te voorzien in de rekenkracht die moderne AI vereist. ‘We kunnen niet afhankelijk blijven van Amerikaanse techreuzen. Dat maakt ons kwetsbaar.’
Dit zijn de risico’s van AI
Welling stond ook stil bij de risico’s van AI, zoals de toenemende economische ongelijkheid en de dreiging van manipulatie via sociale media. Hij waarschuwde dat de enorme productiviteitswinst van AI niet vanzelf eerlijk zal worden verdeeld. ‘Dat is een politieke keuze,’ benadrukte hij. Europa moet volgens hem verantwoorde regels opstellen die innovatie stimuleren, maar excessen voorkomen.
De klok tikt: Europa moet de slag maken op het gebied van AI
De urgentie klonk duidelijk door in zijn afsluiting. Welling benadrukte dat de geopolitieke situatie snel verandert en dat Europa niet langer kan rekenen op traditionele bondgenoten als de Verenigde Staten. Technologie, vooral AI, wordt bepalend voor economische en geopolitieke zelfstandigheid.
‘We moeten inzetten op onze eigen datacenters, onze eigen onderzoeksinstituten, en onze eigen, op AI gebaseerde industrie – op grond van onze eigen waarden,’ aldus Welling. ‘AI-technologie staat aan de basis van ons vermogen om stand te houden in deze nieuwe wereldorde en het tij van de klimaatverandering te keren.’
Met een duidelijke waarschuwing sloot hij af: Europa heeft een unieke kans om zijn toekomst veilig te stellen, maar alleen als het nú de juiste keuzes maakt.