Kranten uit verschillende landen hebben zondagavond de resultaten bekendgemaakt van een wereldwijd onderzoek naar belastingparadijzen, de zogenaamde Panama Papers. Het onderzoek is gebaseerd op gelekte gegevens van het juridisch advieskantoor Mossack Fonseca & Co in Panama.
1. Wat is Mossack Fonseca & Co?
Het is een advocatenkantoor en het vierde grootste bedrijf ter wereld dat zich specialiseert in de administratie van offshore bedrijven. Andere specialiteiten van het kantoor zijn onder meer het intellectueel eigendomsrecht en maritiem recht. Daarnaast is het kantoor actief in tal van andere rechtsgebieden, waaronder financieel recht, immigratie en vermogensbeheer. Het kantoor zit in Panama, maar opereert internationaal.
Het bedrijf opereert in belastingparadijzen als Zwitserland, Cyprus en de Britse Maagdeneilanden. Volgens de website van Mossack Fonseca heeft het bedrijf 600 mensen in dienst in 42 landen.
2. Wat zijn de Panama Papers?
De resultaten van een wereldwijd onderzoek van kranten uit verschillende landen, waaronder de Nederlandse dagbladen Trouw en het Financieele Dagblad. Tijdens het onderzoek werden meer dan 11,5 miljoen documenten, e-mails en spreadsheets bestudeerd. De Duitse krant Süddeutsche Zeitung kreeg inzage in de documenten en deelde die met het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), een internationale organisatie van onderzoeksjournalisten.
De gegevens kwamen voort uit een van de grootste datalekken ooit: groter dan het datalek van Wikileaks uit 2010 en het lek van veiligheidsdiensten van de Amerikaanse klokkenluider Edward Snowden in 2013. Er werd in totaal 2.6 terabyte aan informatie gehaald uit de interne database van Mossack Fonseca & Co.
Het bedrijf zelf gaat niet in op details, en beroept zich op vertrouwelijkheid. Wel ontkent het bedrijf iets fout te hebben gedaan. De bestanden zijn gestolen, zei medeoprichter Ramón Fonseca Mora. Hoewel de gelekte gegevens deels van zijn kantoor komen, werden die in de openbaarheid gebracht door een hack, aldus Fonseca Mora. Het bedrijf zegt daarna zich strikt te houden aan alle wetgeving tegen witwassen.
3. Zijn offshore constructies illegaal?
Nee, het bezit van een offshore bedrijf is niet verboden. Zo gebruiken zakenmensen in landen als Rusland en Oekraïne bijvoorbeeld vaak offshore constructies om hun eigen valutabeperkingen te omzeilen, en om hun activa te beschermen tegen criminelen.
Maar omdat belastingparadijzen niet of nauwelijks gegevens over de eigenaar openbaar maken, zijn zulke bedrijven per uitstek geschikt voor belastingontduiking, witwassen en andere illegale praktijken. Groot-Brittannië wil bijvoorbeeld een centraal register opzetten met eigenaren van offshore bedrijven. Vanaf juni worden Britse bedrijven verplicht om deze gegevens openbaar te maken.
4. Welke namen komen in de Panama Papers voor?
De Russische president Vladimir Poetin is de grootste die tot nu toe opduikt in het onderzoek. Zijn vertrouwelingen zouden gebruikmaken van brievenbusfirma’s om hun miljarden weg te sluizen. Onder meer de cellist Sergej Roldoegin, die tevens peetvader is van Poetins oudste dochter Mariya.
De Russische regering reageert koeltjes op de uitkomst van het onderzoek: volgens een woordvoerder van het Kremlin zijn de publicaties een nieuwe poging van buitenlandse geheime diensten en media om de Russische president in diskrediet te brengen.
Naast de entourage van Poetin blijken ook andere (ex-)staatshoofden, regeringsleiders en politici actief te zijn in belastingparadijzen, zoals de premier van IJsland Sigmundur Gunnlaugsson, of de president van Oekraïne Petro Porosjenko.
Lees ook ‘Panama Papers’ onthullen grote belastingontduiking
Ook diverse sporters worden genoemd. Stervoetballer Lionel Messi bijvoorbeeld. Het FD meldt dat in de Panama Papers ook twee Nederlandse brievenbusfirma’s voorkomen. Het gaat om sportmarketingbedrijven die worden genoemd in een aanklacht van de Franse justitie tegen prominenten van wereldvoetbalbond FIFA. Volgens het onderzoek werden die firma’s gebruikt voor betalingen op basis van ‘nepcontracten’, mogelijk smeergeld voor officials van de FIFA.
5. Hoe gaat dit verder?
Deelnemende kranten, waaronder verschillende internationale media en ook Trouw en het FD, melden de komende dagen verdere uitkomsten van het onderzoek te publiceren.
De resultaten worden op de website panamapapers.nl gepubliceerd. De komende dagen worden meer onthullingen verwacht.