Het parlement is met kerstreces. Tijd om de balans op te maken van een politiek jaar vol misère, parlementaire ruzies en groeiend ongeduld over de stilstand van het land.
Een spoeddebat over die stilstand had de Tweede Kamer nog niet. Wel over een ‘ruzie in het kabinet’ over mest. Het is tekenend voor de atmosfeer in de politiek. Er mogen nog zo veel rapporten als dat van Peter Wennink neerdalen op het Binnenhof, in de Tweede Kamer overheerst het politieke gebabbel.
Niet dat mest niet belangrijk is. Demissionair minister Femke Wiersma (BBB) van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur vocht tot de laatste druppel mest voor de boeren. Wat stikstof betreft gaat ze de geschiedenis in als de minister die alles heeft tegengehouden. En dat was volgens BBB-leider Caroline van der Plas ook precies de bedoeling.
Wiersma is CDA’er van de oude soort
Zoiets klinkt absurdistisch, maar het is wel eerlijk. Menige landbouwminister, meestal van CDA-huize, ging Wiersma daarin voor. Al in de tijd van Gerrit Braks (1982-1994) verzopen boeren in de mest. Als hij of een van zijn opvolgers had gedaan wat nodig is voor mens, natuur en boer, was het mestprobleem al lang opgelost.
Wiersma is een CDA’er van de oude soort. En niet van het CDA van Henri Bontenbal. De man die het CDA weer politiek relevant maakte, wil geen stilstand.
Imago Wilders bladdert af
Geert Wilders (PVV) blies het slechtste kabinet ooit op, met de slechtste minister ooit – Marjolein Faber. Vervolgens trok hij het land in om lokaal de boel op te hitsen tegen de vestiging van azc’s. Ruzie als politiek instrument.
Dat hij zijn electorale kracht niet weet om te zetten in daden, drong nog niet door tot het electoraat. Hij verloor maar nipt de verkiezingen van winnaar en aartsvijand D66. Toch bladdert zijn imago af. Lokale PVV-vertegenwoordigers ontmaskeren hem als een ongeïnteresseerde, dictatoriale leider.
Klaver ging parmantig regeringsdeelname eisen
Ook een andere Haagse oudgediende schaadde zijn eigen imago. Jesse Klaver, ooit een veelbelovend GroenLinkser, kreeg de kans om GroenLinks-PvdA te leiden na de nederlaag van de fusiepartij en het vertrek van Frans Timmermans.
Klaver kon de weelde van het hem in de schoot geworpen leiderschap niet aan en ging politiek af door in de kabinetsformatie parmantig regeringsdeelname te eisen. Kiezers zouden worden ‘belazerd’ zonder zijn partij erbij. Welke kiezers hij bedoelde, bleef onduidelijk.
Struijs heeft de gunfactor
Jan Struijs (50Plus) maakte al naam als een verstandige, van ijdelheid gespeende talkshowgast. Met maar twee zetels wist hij zich na de verkiezingen ook als Kamerlid in de kijker te spelen door vooral normaal te doen. Hij heeft de gunfactor. Met hem valt samen te werken en dat is precies wat er moet gebeuren in de komende periode.
Dilan Yeşilgöz (VVD) wil ook normaal doen en is weer bedachtzaam zoals ze dat eerder als minister was. Ze redde er bij de verkiezingen haar huid mee. Het grote speculeren over haar toekomst is begonnen. Gaat Yeşilgöz het kabinet in zodat een nieuwe ‘partijaanvoerder’ als fractievoorzitter alvast kan oefenen als partijleider, of weet ze dat leiderschap te behouden?
Van der Plas loopt ietwat ontdaan rond in het parlement
Eenzelfde vraag geldt voor Caroline van der Plas. De oprichter en partijleider van BBB is haar gebruikelijke opgeruimdheid kwijt sinds de verkiezingsnederlaag – van 7 naar 4 zetels – en loopt ietwat ontdaan rond in het parlement. Demissionair minister Mona Keijzer verloor ook wel iets van haar bravoure, maar geldt als alternatief voor het leiderschap van BBB, wil die partij overleven.
Bijna ondergesneeuwd onder al het Haagse gedoe raakte de kleine revolutie op medisch ethisch gebied. Ondanks de ontkerkelijking bleef de invloed van christelijke partijen de afgelopen decennia nog onevenredig groot. Ze wisten lang het kweken van embryo’s ten behoeve van medisch onderzoek tegen te houden.
Historische wet voor een beter IVF-traject
Eendrachtige samenwerking tussen Jan Paternotte (D66) en Harry Bevers (VVD) zette de deur open voor een beter IVF-traject en meer onderzoeksmogelijkheden naar genetische ziekten, miskramen en nieuwe voortplantingstechnieken.
Een initiatiefwet als deze vergt veel energie van Kamerleden. Lang niet alle ingediende voorstellen halen de eindstreep. Tussen alle Haagse misère is het een lichtpuntje en zelfs enigszins historisch dat de embryowet de Tweede Kamer passeerde.
PVV wint de prijs voor slordigste aandeel in wetgeving
De prijs voor de slordigste wetgeving gaat naar de PVV, die vlak voor het zomerreces bijna stiekem een amendement aan de Asielnoodmaatregelenwet toevoegde over de strafbaarstelling illegaal verblijf. Iedere illegaal het land uit, is de opvatting van de PVV.
Maar zoals zo vaak is de werkelijkheid complexer. Om te voorkomen dat impliciet ook hulp aan illegalen strafbaar zou worden, moest er een reparatie van het wetsvoorstel komen, al vond de PVV dat niet nodig. Het lot van vele hulp biedende vrijwilligers ten spijt.
Niet adviseurs maar politici besluiten over wetten
Dat adviseurs van diverse snit, van Raad van State tot advocatuur en rechterlijke macht, zich tegen wetsvoorstellen keren, is vooral bij linkse partijen aanleiding om te ageren tegen ministers die deze adviezen niet opvolgen.
Bij asiel had het kabinet beter moeten luisteren naar onder meer de Raad van State. En ook Wiersma had, aldus strenge Kamerleden als Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) en Anne-Marijke Podt (D66), moeten besluiten zoals haar ambtenaren en andere adviseurs haar hadden aangeraden.
Het parlement is de hoogste macht
Het wil er bij zulke Kamerleden maar niet in dat het niet de adviseurs zijn die in dit land bepalen wat er moet gebeuren, maar de politici. Zij moeten de diverse belangen afwegen en vervolgens een besluit nemen. Het parlement, en niet het kabinet, laat staan de ambtenarij, is de hoogste macht.
De democratie zal floreren als het politieke debat zich ook echt in de openbaarheid afspeelt, bijvoorbeeld na de komst van een minderheidskabinet dat moet strijden voor een meerderheid. Dat strijden kan natuurlijk, zoals gebruikelijk in Nederland, in achterkamertjes, maar het is natuurlijk veel beter als dat gebeurt in de volle openbaarheid.
Premier in spe Jetten moet het volk voor een kater behoeden
Laat maar zien dat Jesse Klaver uit ergernis dat hij niet mag meedoen tegen voorstellen stemt en zo eventuele oplossingen voor problemen in het land frustreert. En laat maar zien dat ministers het parlement al dan niet weten te overtuigen.
Verkiezingen gelden als het feest van de democratie, maar zonder aanpak van problemen door kabinet en parlement is het een feest met een kater. Premier in spe Rob Jetten (D66) moet het volk – liefst zo snel mogelijk – voor die kater behoeden.