De feiten: Drie coalities mogelijk, maar ideeën over belastingen lopen sterk uiteen
Bron: EYNog niet alle stemmen zijn geteld, maar de mogelijkheden voor een nieuw kabinet tekenen zich af. Uitgaande van een PVV die niet meedoet en maximaal vier partijen in het nieuwe kabinet, zijn er op dit moment twee mogelijke coalities die boven de 75 zetels uitkomen – en dus kunnen rekenen op een meerderheid in het parlement.
De grootste meerderheid ontstaat wanneer D66, VVD, GroenLinks-PvdA en CDA samen in een coalitie stappen. De regeringspartijen hebben dan gezamenlijk 86 zetels. Een kabinet zonder CDA maar met JA21 heeft ook nog net een meerderheid. D66, VVD, GroenLinks-PvdA en JA21 kunnen leunen op 77 zetels.
Misschien is er ook nog een route rechtsom. D66, VVD, CDA en JA21 zitten nu weliswaar nog gezamenlijk op 75 zetels, maar misschien komt daar nog een restzetel bij en ontstaat een meerderheid.
Belastingadviseur EY zette de fiscale plannen van de vijf mogelijke regeringspartijen naast elkaar en en keek naar de onderlinge verschillen en overeenkomsten. Welke plannen zijn breekpunten –zoals de hypotheekrenteaftrek bij de VVD – en welke maatregelen kan een nieuw kabinet bijna als hamerstuk afdoen?
EW's visie: Hopen op zinnige fiscale maatregelen
Door Jeroen van Wensen, redacteur EconomieHet nieuwe kabinet moet ingewikkelde knopen doorhakken. Zo ligt het plan klaar om per 2028 een nieuw stelsel in te voeren voor de belasting over spaargeld en beleggingen (box 3). Het doel is om voortaan de vermogenswinsten en -opbrengsten (zoals huur en rente) te belasten. Kosten zijn aftrekbaar en vermogensverliezen verrekenbaar.
De belangrijkste vraag daarbij: moet pas belasting worden betaald op de vermogenswinsten als een aandeel of huis wordt verkocht? Of moet jaarlijks ook over papieren winsten worden afgerekend?
Pas betalen bij verkoop klinkt het meest logisch, maar kost de schatkist in de eerste jaren vele miljarden euro’s per jaar. Simpelweg doordat er alleen maar belasting valt op te halen als mensen hun vakantiehuis of aandeel verkopen.
Als er, zoals bij de tweede optie, ook over koerswinsten wordt afgerekend, komt er al in het eerste jaar geld binnen (gesteld dat beurzen en huizenmarkten in 2028 stijgen).
Afbouwen van heffingskortingen en toeslagen
Een andere lastige zaak is het afbouwen van de talrijke heffingskortingen en ingewikkelde toeslagen die het onaantrekkelijk maken om meer te werken. Zeker voor de wat lagere inkomens geldt dat de belastingdruk over een extra verdiende euro hoog is, doordat toeslagen en heffingskortingen dan lager worden of vervallen.
En dan is er nog de ict die de Belastingdienst de komende jaren op orde moet zien te krijgen. Zo lang de fiscus nog struikelt over de eigen systemen, kan het kabinet maar weinig veranderingen doorvoeren. Heel erg is dat niet, want de noodzakelijke stelselwijzigingen vereisen nog heel veel denkwerk voordat de programmeurs bij de Belastingdienst eraan kunnen werken.
Verdere verdieping: Fiscale plannen per partij
Een fiscale maatregel die vrijwel zeker wordt ingevoerd, is een verbruiksbelasting – accijns – op e-sigaretten. Belasting op vlees en suiker kan rekenen op steun van D66 en GroenLinks-PvdA.
De andere partijen hebben zich daar in de verkiezingsprogramma’s en de doorrekening van het Centraal Planbureau niet over uitgesproken. Dus de kans dat er een vet- en suikertaks komt, is behoorlijk groot.
Versobering expat-regeling
Dat geldt niet voor een verdere versobering van de expat-regeling. JA21 en GroenLinks-PvdA zijn vóór het inperken van de gedeeltelijke vrijstelling van de loon- en inkomstenbelasting voor buitenlandse kenniswerkers. VVD het CDA hebben zich er niet over uitgelaten. D66 is juist voor een verruiming van de expatregeling.
Verdeeldheid is er ook over de vliegbelasting. VVD en JA21 zijn verklaard tegenstander, D66 en GroenLinks-PvdA voorstander, het CDA heeft hierover niets gemeld.
Schenk- en erfbelasting
Voor de schenk- en erfbelasting maakt het echt uit welk kabinet er komt. D66 en GroenLinks-PvdA zijn voor verhoging, VVD en JA21 niet. Wat het CDA wil, is niet bekend. In het geval van een coalitie die flink naar links helt, dus met GroenLinks-PvdA en zonder JA21, blokkeert alleen de VVD de weg naar hogere belasting op schenkingen of nalatenschappen.
Exact volgens deze lijnen verloopt de discussie over de hypotheekrenteaftrek en hogere belastingen op spaargeld en beleggingen. VVD en JA21 willen de renteaftrek in stand houden en geen verdere verhoging van de zogeheten box 3-belasting.
De andere partijen willen de belastingvoordelen voor huiseigenaren versoberen en vermogenden meer belasting laten betalen.
Alle partijen, op JA21 na, zijn voor een hogere belastingdruk over inkomens van circa 75.000 euro of meer. Veelverdieners gaan meer belasting betalen als de rechtse conservatieven niet in de coalitie komen.
Waarom jouw koopkracht ondanks belastingkorting daalt