Terwijl Donald Trump de Gaza-oorlog stilzette, kon Europa niets van belang uitrichten. Hoe kan dat? Europa verkeert in de illusie dat soft power de wilde dieren kan temmen, schrijft columnist Afshin Ellian.
Aan de jihadistische oorlog tegen Israël van de Iraanse ayatollah Ali Khamenei en zijn Garde komt er een einde. De ring van vuur van Khamenei, Hamas, Hezbollah en Syrië is in rook opgegaan.
Het leed dat de jihadisten de Gazanen, de Syriërs en de Irakezen hebben aangedaan, is met geen pen te beschrijven. De Israëlische gijzelaars komen vrij en de wapenstilstand is aanstaande. Dit is de verdienste van Amerika, onder leiding van president Donald Trump.
Europa was machteloos: wat ging er mis?
Trump, en niet Europa, was in staat de oorlog stil te zetten. Misschien is het tijdelijk. Maar hoe dan ook verlicht een wapenstilstand het Palestijnse leed.
Of we, net als de pro-Gaza activisten, de capitulatie van de joodse staat aan het islamitische terrorisme moeten nastreven? Wie dat als een ideaal ziet, verschilt geen haar van islamitische terroristen: dat is de bereidheid om duizenden burgers dood te laten gaan voor een hemelse belofte.
Europa heeft gefaald. Brussel was niet in staat om de oorlogvoerende partijen richting wapenstilstand te bewegen. Wat is er misgegaan in Brussel?
Europa hamert op liberale rechtsorde
Het neokantiaanse continent van idealen en recht maakt zich constant irrelevant. Wie de eeuwige vrede van Kant heeft gelezen, weet hoe het Europese juridische en politieke denken is gevormd na de Tweede Wereldoorlog.
Europa projecteerde na het einde van de Koude Oorlog het ideaal van een liberale rechtsorde, met een rationalistische waardevrije kennis, op een wereld die door en door antidemocratisch en niet liberaal is.
Door godsdienstvrijheid islamiseerde Turkije
Zo drong Europa er bij de seculiere Turkse staat op aan om godsdienstvrijheid te modelleren naar het continent. Dat was een van de belangrijkste voorwaarden voor de Turkse toetreding tot de Europese Unie.
Erdoğan won ooit de verkiezingen met de belofte dat hij dat mogelijk gaat maken. Hij maakte de godsdienstvrijheid voor salafisten mogelijk en daarmee islamiseerde hij Turkije. Nu zit Europa met de gebakken peren.
Oorlog eindigt niet door recht
Europa stelt dus recht en idealen voorop. Maar oorlogen worden niet door het recht beëindigd. Op 7 oktober 2023, na de gruwelijke aanslag van Hamas op Israëli, pleite Europa voor het recht van Israël om zich te verdedigen.
Juridisch en moreel werd er gezegd dat Israël gerechtigd en verplicht is zijn burgers te beschermen. Israël begon een gerechtvaardigde oorlog in Gaza, in Libanon en tegen het islamitische terrorisme van Khamenei.
7 oktober was tien keer 9/11
In zijn toespraak voor het openingscollege aan de universiteit van Gent op dinsdag 7 oktober, zei de Belgische premier Bart de Wever dat wanneer we gebeurtenissen in Amerika op 9/11 in 2001 met de aanslagen in Israel op 7 oktober in 2023 vergelijken, we het volgende zien: op een bevolking van 9 miljoen mensen werden 1200 weerloze mannen, vrouwen en kinderen vermoord, verkracht of verminkt.
Voor Amerika zou dat betekenen dat op 9/11 ongeveer 35.000 mannen, vrouwen en kinderen werden afgeslacht, verkracht of verminkt en gegijzeld. Het was dus meer dan tien keer 9/11 op een dag.
Wat doorzag Europa niet?
Europa had met twee realiteiten rekening moeten houden: de ernst van 7-oktober (het joodse perspectief) en islamitisch terrorisme (het jihadistische perspectief).
Daarom moest Brussel de macht aanwenden om islamitische landen te verbinden met een plan dat tegemoetkomt aan de joodse ervaring (de reële dodelijke dreiging) van 7-oktober en het belang van de Gazanen. Trump deed dat wel.
Kans op vrede
Na de Israëlische aanval op een bijeenkomst van Hamas in Qatar, dacht Trump dat er een kans was op vrede. Trump kon tegen Qatar en andere Golfstaten zeggen: als we de oorlog niet beëindigen, kan die ook jullie landen bereiken.
Waarschijnlijk benadrukte hij dat hij als enige Israël in een veilige richting kan bewegen. Qatar wenste natuurlijk veiligheidsgaranties van Amerika. Die kreeg de Emir. En omdat ze in het Midden-Oosten weten dat Trump de Amerikaanse macht niet inzet voor idealen of het recht, maar voor een afgebakend nabijgelegen doel, nam de bezorgdheid in het Midden-Oosten toe.
Netanyahu moest sorry zeggen van Trump
Trump nam de wensen van de Arabische landen mee in zijn plan: een einde aan de oorlog, geen annexatie van Gaza, geen deportatie van Gazanen, welvaart en ontwikkeling voor Gaza.
En nog iets: Netanyahu moest sorry zeggen tegen de Emir van Qatar. Dat gebeurde ook. De joodse staat krijgt de ontwapening van Hamas en een verbod op machtsdeelname van Hamas in de Palestijnse gebieden.
Trump bezigde recht en idealen niet als vertrekpunt, maar hij zal ongepland bij recht en idealen belanden. Oorlogen eindigen met een juridisch kader en de hoop op een betere toekomst.
Amerika jaagt angst aan
Het gejuridiseerde Europa is een gedepolitiseerd continent. Dat is het kernprobleem van Europa: de afwezigheid van politiek handelen. Bij internationaal politiek handelen verkeert Europa in de illusie dat soft power de wilde dieren kan temmen.
Politieke wilde dieren worden nooit getemd door soft power, maar door de dreiging van hard power. Amerika is wel bereid en in staat om risico’s te nemen met mensenlevens, met eigen leven en andermans leven. Dat jaagt angst aan bij de politieke (internationale) wilde dieren.
Europa is lijdzame toeschouwer
De internationale politiek is geen dierentuin met getemde dieren. De internationale politiek (een niet-liberale en dictatoriale wereld) is een jungle.
Voor nu is Europa een lijdzame toeschouwer, wellicht levert ze een vredesmacht. Een vredesmacht voldoet perfect aan de eisen van het neokantiaanse continent van recht en idealen. Het is al een grote prestatie van Europa om haar eigen grenzen te bewaken tegen Rusland en de massa-immigratie.
Wilde dieren in het Midden-Oosten buigen voor de macht en het geweld van Amerika. Vrede voor Israël en de Gazanen komt dichterbij, maar niet dankzij Europa.