Therapietaal is diep doorgedrongen in de jongerencultuur. Waar komt de populariteit van begrippen als ‘depri’, ‘OCD’ en gaslighting vandaan? En is dit wel een goede ontwikkeling?
Als je erop gaat letten, hoor je overal therapietaal. Het is doodgewoon als iemand begint over ‘grenzen aangeven’, over ‘gezien worden’, over ‘afstand nemen van iets’. Vooral jongere Nederlanders lijken zich te laven aan dit soort taal. ‘Sorry, dit is mijn safe space, en deze toxic signalen lijken op gaslighten,’ zegt de een. ‘Doe niet zo OCD, ik heb gewoon mijn coping mechanisms,’ zegt de ander (zie ‘Wat betekent wat?’). Therapietaal is een bonte verzameling van termen uit zowel psychologisch onderzoek als zelfhulpboeken. Waren ze ooit eerder zo gemeengoed?
Wat betekent wat?
- Social anxiety Aandoening waarbij mensen angstig zijn in sociale situaties
- Coping mechanisms Manieren waarop iemand met stress omgaat
- Safe space Een ‘veilige ruimte’ die vrij is van kritiek en vooroordelen
- Toxic ‘Giftig’ gedrag dat negatieve invloed heeft op anderen
- OCD Obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) waarbij mensen last hebben van terugkerende dwanghandelingen
- Gaslighting Manipulatief gedrag, waarbij iemand met opzet iemand anders laat twijfelen aan diens eigen verstand of herinneringen
Bron: LUMC, Amsterdam UMC, Woordenboek van Nieuwe Woorden
Inmiddels is een ‘dingetje’ een ‘issue’ geworden
Volgens taalkundige Marc van Oostendorp (55) is de therapietaal de uitkomst van een ontwikkeling die al decennia gaande is. ‘Het heeft heel diepe wortels,’ zegt hij. ‘Al sinds de jaren zeventig is er sprake van de psychologisering van het dagelijks taalgebruik.’ Doordat meer mensen voor het eerst psychische hulp kregen, werden uitdrukkingen populair als ‘ik voel mij daar niet goed bij’ en ‘ik vind dit wel een dingetje’.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Inmiddels is een ‘dingetje’ een ‘issue’ geworden. ‘De moderne uitingsvorm van zulke taal, vooral gebruikt door jongeren, is flink verengelst,’ zegt Van Oostendorp. Opvallend is het alledaags gebruik van psychologische termen als ‘PTSD’, ‘OCD’ en ‘bipolair’. Dit werd ook opgemerkt door Vivien Waszink (45), onderzoeker van nieuwe woorden aan het Instituut voor de Nederlandse Taal. ‘Wat echt een trend lijkt, is om elk gedrag dat maar enigszins problematisch is, te bestempelen als een soort aandoening.’
Als mogelijke verklaring voor het gebruik van psychologische termen geeft Van Oostendorp dat andere woorden voor negatieve emoties hun waarde verliezen. ‘Na de twintigste keer zeggen dat iets vervelend is, verliest dat toch wat aan gewicht,’ zegt hij. ‘Het is logisch dat er woorden komen die gevoelens sterker uitdrukken.’
Waszink meent dat zulke taal ook een teken is van de tijdgeest. ‘Mensen stellen zichzelf tegenwoordig op als deskundige. Ze denken alles te kunnen verklaren door te googelen.’ Dit is terug te zien in de cijfers van Google. In Nederland zijn zoektermen als OCD, ‘trauma’ en gaslighting sinds 2004 allemaal in populariteit gestegen. Ook sociale media hebben invloed op taalgebruik. Zo pikken jongeren woorden op van psychologen die op sociaal medium TikTok depressiesymptomen uitleggen.
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?