Als journalistiek taalgebruik terrorisme verzacht en roofdieren humaniseert, zegt dat meer over journalistiek zelf dan over de werkelijkheid die zij moet duiden, schrijft Afshin Ellian.
Taalgebruik verraadt de intentie. Journalisten leren voorzichtig om te gaan met woorden.
Wanneer Hamas een militante Palestijnse groepering wordt genoemd, denkt de toehoorder niet meteen aan een terroristische organisatie. Dan hebben we het over een Palestijnse groep die in het overbrengen van zijn gedachtegoed militant is. Een militant hoeft niet een terrorist te zijn.
Een weerbare democratie (een democratie die zichzelf verdedigt) wordt vaak militante democratie genoemd. Daarmee wordt niet gezegd dat democraten de terroristische methode gaan hanteren.
Impact woorden op beeldvorming rond Hamas
Gericht taalgebruik bevordert bepaalde gevoelens en gedachten. Wanneer Hamas als een militante Palestijnse groep wordt aangeduid, wekt dat tegen de achtergrond van de oorlogsruïne in Gaza bijna sympathie op. De waarheid van de Gazaoorlog verdwijnt uit het zicht.
Als het NOS Journaal twee jaar elke avond Hamas een terreurorganisatie gaat noemen, dan wordt ook het ministerie van gezondheid van Hamas als onderdeel van een terreurorganisatie gezien. Daardoor gaan de toehoorders de berichten van het Hamasministerie niet als waarheid aannemen.
Bovendien zullen ze zich afvragen waarom de Gazanen niet in opstand komen tegen een terroristische organisatie. Die hoeven daarvoor niet meer bang te zijn: het Israëlische leger is al in Gaza, en Hamas is al behoorlijk verzwakt.
Daarmee wordt niet gezegd dat de toehoorder geen empathie heeft met burgerslachtoffers. De toehoorder zal alleen bij het waarachtige gebruik van woorden rekening houden met de complexiteit van het conflict. Uiteindelijk zal dan de toehoorder minder vatbaar zijn voor antisemitische propaganda.
Het kwaad is al aangericht. Het antisemitisme is gedurende twee jaar diep en wijd verspreid. De recente aanslag op Joden in Australië is de uiterste consequentie van het Gaza-antisemitisme.
Groot-Brittannië arresteerde vier mannen van Tunesische afkomst die van plan waren Joden en Joodse doelen aan te vallen. Volgens de politie zouden ze ‘mogelijk de dodelijkste aanslag in de Britse geschiedenis’ plegen.
Framing in de media: ‘probleemwolf’ Bram
Er was een wolf die mensen (vooral kinderen) en dieren aanviel. Mensen durfden met hun kinderen of honden niet meer naar Utrechtse Heuvelrug te gaan. Het NOS Journaal interviewde een wolvenliefhebber als deskundige die deze wolf als een ontspoorde, verwarde wolf typeerde. Niemand die zich op de redactie afvroeg of dit niet een belachelijke manier van berichtgeving is.
Het NOS Journaal duidde de inmiddels doodgeschoten wolf aan als probleemwolf Bram. Dit is bijna een grapje. Het is net zo bedenkelijk als de berichten van het Hamas-ministerie van Volksgezondheid.
Een wolf is een roofdier. De mens was en is doodsbang voor een wolf. Wolven, als een hechte groep, vallen hun prooi aan. In de literatuur wordt de wolf niet voor niets neergezet als een gevaarlijk en gemeen dier. De wolvendeskundige uit het NOS Journaal zou nooit zijn kind in het bos laten spelen waar een groep wolven verblijft.
‘Probleemwolf’ is een hilarische beschrijving van een wolf die zich als een wolf gedraagt. Er zijn geen verwarde wolven. Als een wolf een probleemwolf is, dan wordt daarmee gezegd dat alle andere wolven geen probleem veroorzaken voor mensen of zwakke dieren.
Tegelijk brengt het woord ‘probleemwolf’ met zich dat wij zijn probleem kunnen oplossen, of ten minste empathisch moeten bejegenen.
Een nihilistische houding die de werkelijkheid geweld aandoet, en ook nog eens selectief is. Sommige agressieve dieren of staten, zoals Rusland, worden niet aardig en empathisch bejegend. De ‘probleem-Rus’ is nog niet bedacht.
Benoem de realiteit, niet het wensbeeld
De ontkenning van de ware aard van een wolf ligt niet ver van de ontkenning van de ware aard van Hamas. Journalisten moeten neutraal zijn en de woorden kiezen die de werkelijkheid weergeeft.
Neutrale formuleringen ontstaan niet alleen maar door neutrale woorden, maar door de afwezigheid van een oordeel over de zaak.
Hamas was en is een terroristische organisatie. De intentie van Hamas is al in zijn verklaringen te vinden: de vernietiging van de Joodse staat door terreuraanslagen. Deze intentie is sinds de aanslagen van 7 oktober 2023 uitgebreid naar alle Joden in de wereld.
Wees dus op je hoede voor taalgebruik, manipulatie en indoctrinaties in naam van de journalistiek. Fijne feestdagen.