Agadez is gevallen: de historische karavaanstad in Niger is niet langer een toegangspoort voor Europa en valt toe aan Rusland. Het toont hoe er steeds minder rekening wordt gehouden met de belangen van het Westen en Europa in het bijzonder. Dat schrijft Jonathan Holslag.
Agadez is een historische karavaanstad in het noorden van Niger en al honderden jaren een rustpunt voor reizigers tussen de Golf van Guinea, met een land als Nigeria, en de Middellandse Zee, met Algerije en Libië als de belangrijke hedendaagse bestemmingen.
Vanuit Agadez kon je tot voor een tiental jaar met een terreinwagen op zoek naar ruïnes van lemen vestingen die te midden van oases ooit de karavaanroutes domineerden. Nu worden die terreinwagens vooral gebruikt door mensensmokkelaars en terroristen.
Deze misdadigers krijgen weldra wellicht nog meer armslag. De militaire junta die vorig jaar de macht greep, heeft een wet geschrapt die mensensmokkel strafbaar maakte. De vrees bestaat nu dat duizenden of zelfs tienduizenden migranten via Agadez opnieuw hun weg naar Europa zullen zoeken.
Vorige week stuurde het militaire regime ook de Amerikanen weg. Zij hielden in Agadez een belangrijke basis open van waaruit onbemande vliegtuigen en speciale eenheden het Nigerese leger ondersteunden in de strijd tegen het terrorisme.
Agadez verzette zich tegen Westen
De relaties tussen Niamey en Washington vertroebelden, omdat een Amerikaanse wet, de zogenoemde sectie 7008, samenwerking met militaire machtshebbers aan banden legt. Nu is de Amerikaanse diplomatie in het verleden nogal behendig met die wet omgesprongen, maar de dreiging volstond voor Niger om er zelf de stekker uit te trekken.
Het regime voelde zich daarbij gesterkt door steun van Rusland. In december bezocht de Russische vice-Defensieminister Niger met de belofte meer steun te leveren. De eerste minister van Niger reisde in januari naar Moskou. Sinds maanden voert Rusland via sociale media een campagne tegen Frankrijk en de Verenigde Staten. Het kan daarbij bogen op een sterke aanwezigheid in buurlanden Mali en Burkina Faso.
Agadez aan Russen toegevallen
Ook Turkije en Iran springen in het gat en dat leidt tot ongerustheid over het uranium dat in Niger wordt gedolven en wel eens aan die landen zou kunnen worden verpatst.
Met de val van Agadez dreigt opnieuw een poort naar Europa in de greep van de Russen te belanden. De Nigerezen hebben gelijk dat het Westen hen vooral door de lens van terreurbestrijding, grondstoffen en migratie heeft bekeken. Maar dat wordt met de nieuwe partners van de junta niet anders.
Wat ook niet anders wordt, is dat malafide regimes grootmachten uitspelen om hun eigen belangen veilig te stellen. Wat wél verandert, is dat nu een machtspolitiek wordt gevoerd die minder rekening zal houden met de verwachtingen van het Westen en Europa in het bijzonder.