Europa mag zijn blik niet afwenden van Afrika

Door ongekende bevolkingsgroei heeft Afrika snel banen nodig in de formele sector, schrijft Jonathan Holslag. Maar investeringen blijven achter waardoor conflicten, terrorisme, geweld, migratie en vluchtelingen zullen toenemen.

Ik wil het deze week opnieuw met u hebben over Afrika. Neen, dus niet over die grote Chinese spionageballon en de nogal opgeblazen reactie om deze met het meest moderne gevechtsvliegtuig neer te halen. Ik wil het over Afrika hebben, omdat de uitdagingen op onze Zuidflank even belangrijk zijn als die op onze Oostflank. Het Oosten is voor Europa cruciaal, maar Afrika is voor onze toekomst existentieel. We mogen er onze blik niet van afwenden.

Ontzagwekkende bevolkingsgroei in Afrika en Midden-Oosten

Als ik presentaties geef over de geopolitiek, dan stop ik daar steevast één grafiek tussen: een met de bevolkingsgroei in Afrika en het Midden-Oosten. Die bevolking, zo schat de Bevolkingsdivisie van de Verenigde Naties, groeide sinds 1990 van 500 miljoen naar 1,5 miljard mensen. Tussen vandaag en 2100, dus in het vervolg van deze eeuw, schatten de VN dat het aantal mensen in die regio verder zal groeien, van 1,5 miljard naar 4,5 miljard.

Leest u die laatste zin nog eens opnieuw en laat die cijfers even rustig tot u doordringen. Goed, we hebben het dus over 3 miljard mensen. Deze voorspellingen betreffen het gemiddelde scenario. Natuurlijk moeten we steeds voorzichtig met voorspellingen omgaan, zeker op lange termijn. Maar zelfs als we er een half miljard naast zitten, gaat dit in absolute cijfers om de meest ontzagwekkende bevolkingsgroei die we ooit in een regio hebben gezien. En die regio bevindt zich dus pal bezuiden Europa.

Het aandeel van Afrika in de wereldwijde investeringen daalt

Op dit moment heeft minder dan 10 procent van de mensen tussen 15 en 65 jaar er een formele baan. De grote massa werkt dus in de informele sector, als zelfstandige landbouwer, als verkoper in de steden, als brommerchauffeur, enzovoort. Voorlopig is die informele sector enorm veerkrachtig. Maar de landbouw staat onder druk door overbevolking en klimaatopwarming. Vele steden worden geteisterd door hoge prijzen, criminaliteit en, wederom, een steeds grilliger klimaat.