Zwijgen over migratie door Duitse partijen: wereldvreemd en geschenk voor AfD

03 september 2025
In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen hebben Duitse partijen in Keulen een zogenoemde Fairness-Vereinbarung (eerlijkheidsovereenkomst) gesloten. Beeld: ANP.

In dit artikel

De feiten: Alle partijen behalve AfD spreken af niet negatief over migratie te spreken

Bron: RTL

In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in Keulen spreken alle Duitse partijen behalve AfD in een ‘eerlijkheidsverklaring’ af niet negatief over migratie te spreken. CDU, SPD, FDP, Groenen, Die Linke, Die Partei en Volt tekenden de zogenoemde Fairness-Vereinbarung. Keulen is de grootste stad in Nordrein-Westfalen, de deelstaat met de meeste inwoners.

‘Migranten niet verantwoordelijk stellen voor negatieve ontwikkelingen’

De partijen hebben onder meer afgesproken ‘niet op kosten van mensen met een migratieachtergrond verkiezingscampagne te voeren’. Ook beloven ze ‘migranten en vluchtelingen niet verantwoordelijk te stellen voor negatieve maatschappelijke ontwikkelingen zoals werkloosheid of bedreigingen voor de binnenlandse veiligheid’.

De overeenkomst is opgesteld in opdracht van de Kölner Runde Tisch für Integration (Keulse Ronde Tafel voor Integratie). Dat is een ngo die zich naar eigen zeggen inzet voor ‘solidair, sociaal rechtvaardig en inclusief samenleven in Keulen’.

AfD kreeg de verklaring niet toegestuurd

Volledig inclusief is het statement niet: ‘We hebben AfD deze fairness-verklaring uitdrukkelijk niet toegestuurd, omdat AfD vanuit zijn basisprincipe het tegenovergestelde wil van waar wij voor staan,’ zegt een woordvoerder van de Kölner Runde Tisch für Integration.

Inwoners van Keulen die vinden dat een van de aangesloten partijen zich niet aan de overeenkomst houdt, kunnen een klacht indienen. Vertegenwoordigers van lokale katholieke en protestantse kerken beoordelen die.

Klacht over flyer tegen komst asielzoekerscentrum Keulen

Tot dusver ontving de vereniging één klacht: de CDU sprak zich in een verkiezingsflyer uit tegen een vluchtelingenopvang met vijfhonderd plekken in de chique wijk Agnesviertel. De Kölner Runde Tisch für Integration eiste een correctie, maar de christen-democraten gaan daar niet mee akkoord.

Keulen staat te boek als een linkse stad. De Groenen zijn er met afstand de grootste partij. Zij kregen bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in september 2020 ruim 28 procent van de stemmen. Daarna volgt de sociaal-democratische SPD met een kleine 22 procent.

Wie zegt wat over de 'eerlijkheidsverklaring' in Keulen?

  • ‘Ik vind dat deze overeenkomst bedoeld is om het debat te onderdrukken,’ zegt AfD-woordvoerder Christer Cremer tegen omroep RTL. ‘Vooral tijdens verkiezingscampagnes zou eigenlijk alles aan bod moeten komen, (…) je moet niet proberen een soort gecontroleerde democratie te creëren.’
  • ‘We zouden het akkoord nooit ondertekenen,’ zegt Mathias Büschgens, AfD-lijsttrekker in Keulen, tegen nieuwswebsite NIUS. ‘Het zou in strijd zijn met onze principes en onze overtuigingen verraden.’
  • ‘Het is tactisch dom om problemen niet aan te pakken en ze aan AfD over te laten,’ zegt politicoloog Werner Patzelt tegen dagblad BILD. Hij is ‘sprakeloos dat onze partijen zo dom zijn dat ze het tactische nadeel niet zien en zo zwakzinnig dat ze niet inzien dat ze zelf onze democratie schade toebrengen door niet over belangrijke kwesties te willen praten’.

EW’s visie: Met zwijgen over migratie negeer je de zorgen van kiezers

Door: Matthijs van Schie, redacteur Buitenland

De ‘eerlijkheidsverklaring’ in Keulen is zo wereldvreemd dat het op het eerste gezicht satire lijkt. Bovenal omdat van eerlijkheid geen sprake is.

Immigratie belangrijkste thema voor Duitse kiezers

Een zelfopgelegd verbod om te praten over de negatieve kanten van immigratie betekent het negeren van een thema dat voor Duitse kiezers het belangrijkst is. Volgens peilingbureau Ipsos is immigratie (nog steeds) hun grootste bron van zorg.

De beruchte uitspraak ‘Wir schaffen das’ van oud-bondskanselier Angela Merkel, deze week precies tien jaar geleden, kon nog worden gezien als naïeve, maar goedbedoelde medemenselijkheid. Maar nu is het struisvogelgedrag om de problemen met de komst van honderdduizenden migranten, asielzoekers en vluchtelingen niet onder ogen te willen zien. Al lang en breed is duidelijk dat Duitsland het helemaal niet schaft.

Grote problemen met immigranten en asielzoekers zijn niet te negeren

Van de Afghanen, Syriërs en Irakezen in het land ontvangt meer dan 40 procent een uitkering en bijna de helft van alle Duitsers die in de bijstand zitten, heeft een migratieachtergrond. Bovendien pleegden immigranten of asielzoekers in de tien jaar sinds ‘Wir schaffen das’ het merendeel van de grote aanslagen in Duitsland.

Vanaf vorig jaar waren er in Solingen, Mannheim, Aschaffenburg en Maagdenburg diverse dodelijke terreuraanvallen, wat er mede toe leidde dat de AfD de tweede partij van het land werd.

AfD voor het eerst bovenaan in de peilingen

De opmars van AfD lijkt alleen maar door te zetten. Twee weken geleden blijkt uit een peiling van RTL dat de anti-immigratiepartij met 26 procent van de stemmen virtueel voor het eerste de grootste partij is van Duitsland.

De zorgen over migratie zijn kennelijk zo groot dat een kwart van de Duitsers de overduidelijk verontrustende kanten van de partij (onder meer heulen met Rusland, bagatellisering van het naziverleden) voor lief lijkt te nemen. Zelfs in de wetenschap dat er door de overige partijen een Brandmauer is opgetrokken om te voorkomen dat de AfD ooit macht krijgt.

Door zichzelf het zwijgen op te leggen over de negatieve kanten van migratie, rollen de zeven partijen in Keulen de rode loper uit voor AfD. De linkse- en middenpartijen geven bijna letterlijk toe dat kiezers die bezorgd zijn over de grote druk die immigranten op de verzorgingsstaat leggen en de oververtegenwoordiging van asielzoekers in misdaadcijfers, maar op de radicaal-rechtse partij moeten stemmen.

Hopelijk zijn politici elders in Duitsland wijzer dan in Keulen

In het overwegend linkse Keulen komen ze er mogelijk nog mee weg, maar in de rest van het land zeker niet. Het is te hopen dat politici elders in Duitsland wijzer zijn. Want als de midden- en linkse partijen het door hen zo gevreesde AfD niet in het zadel willen helpen, is eerlijkheid over migratie onmisbaar.

Verdere verdieping: Rechts-populisten leiden peilingen in Europa's belangrijkste landen

Voor het eerst staan in zowel Frankrijk, Duitsland als het Verenigd Koninkrijk rechts-nationalistische of -populistische partijen bovenaan in de peilingen.

Daarover schreef The Wall Street Journal afgelopen weekend een uitgebreide analyse. De Amerikaanse zakenkrant wijst erop dat in de drie grootste economieën van Europa de groeiende onvrede volgt na jarenlange inflatie en hoge (illegale) immigratiecijfers.

Bijna eenderde van de zetels

In Frankrijk peilt website Politico het uiterste rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen en Jordan Bardella op bijna eenderde van de zetels, zo’n 10 procent meer dan het linkse blok Nouveau Front Populaire.

In het Verenigd Koninkrijk heeft Reform UK van Nigel Farage een vergelijkbare voorsprong in de peilingen op Labour, dat ruim een jaar regeert. In het nieuwste kiezersonderzoek van omroep RTL staat AfD (26 procent) nipt voor op de CDU (24 procent) van Friedrich Merz, die in februari de Bondsdagverkiezingen won.

Meer lezen over migratie in Duitsland