Binnenkort zullen wij ons, net als in de Verenigde Staten, in Europa vooral gaan richten op de vorm in plaats van op de inhoud. Onder druk van internet. En dan te bedenken dat de democratie in Europa er toch al niet erg florissant voor staat.
In een democratie speelt beeldvorming vaak een grotere rol dan de werkelijkheid. Politici die er doodvermoeid uitzien maar interessante ideeën hebben, doen het tijdens hijgerige debatten vaak slechter dan gebruinde types zonder inhoud.
In de Verenigde Staten is er op dit terrein sprake van zorgwekkende ontwikkelingen waardoor politiek als ideeënstrijd het onderspit lijkt te delven.
Vitaliteit
Toen de Franse aristocraat Alexis de Tocqueville in 1831 de Verenigde Staten bezocht, raakte hij onder de indruk van de vitaliteit van de Amerikaanse democratie, die in zijn eigen land afwezig was.
De kracht van de Amerikaanse democratie hing volgens hem samen met de enorme omvang van het land, waardoor iedereen grond kon verwerven, en met het ontbreken van een feodale aristocratie, die in Europa de ambitie van gewone mensen fnuikte.
Ten slotte wees De Tocqueville op de onafhankelijkheid van de Amerikaanse geest, die hij in verband bracht met de drang van de Amerikaanse pioniers om steeds verder naar het westen te trekken.
Opkomst
Maar hij zag er ook de schaduwzijden van democratie. Hij voorspelde de opkomst van een geïndividualiseerde volksmassa die alleen nog wordt voortgedre-ven door oppervlakkige genoegens en geen interesse meer heeft in de mensheid.
Boven hen zou een staatsapparaat tronen dat in alles voorziet, alles regelt en de burgers onmondig houdt. De Tocqueville had een vooruitziende blik. De verzorgingsstaat heeft inderdaad de solidariteit uitgehold en de individualisering bevorderd. Politici willen intussen zo graag worden herkozen dat zij zich alleen nog maar lijken te bekommeren om beeldvorming. Spindoctors hebben de macht gegrepen en politiek als ideeënstrijd heeft aan kracht ingeboet.
Spanningsveld
Interessante betogen over het spanningsveld tussen gelijkheid en individuele vrijheid worden tegenwoordig minder belangrijk geacht dan de kleur van de das die een politicus draagt tijdens verkiezingsdebatten.
Ontwikkelingen in de Verenigde Staten waaien binnen de kortste keren over naar Europa en elders. Zo zijn er in Amerika al enige tijd blogs en internetsites, zoals Politico.com, waarin beeldvorming bovengemiddeld veel aandacht krijgt. Dat mag natuurlijk. Maar het wordt problematisch voor het democratische systeem als er op die blogs dingen worden geroepen die pertinent onwaar zijn en ook niet meer kunnen worden gecorrigeerd.
Slechte kloon
De voormalige presidentskandidaat en tegenwoordig Senator John McCain bepleitte al vanaf de zomer van 2013 dat Washington terreurgroep IS (Islamitische Staat) militair moest gaan bestrijden. Uitgerekend McCain is er nu door een slechte kloon van Politico.com van beschuldigd dat hij heeft meegeholpen om IS op te richten en dat hij IS-leider Abu Bakr al-Baghdadi persoonlijk kent.
Dit gerucht werd de wereld in geholpen door een foto van een gezelschap met onder anderen McCain en een Syrische strijder die sprekend lijkt op Al-Baghdadi. Sommige van die foto’s zijn door McCain zelf op Twitter geplaatst toen hij in mei 2013 het Vrije Syrische Leger in het noorden van Syrië bezocht.
Borst
Om een lang verhaal kort te maken: het team-McCain is er niet in geslaagd om deze pertinent onjuiste en belastende informatie van het internet af te krijgen. Bloggers bleven maar schrijven dat McCain IS steunt.
Er verscheen zelfs een bewerkte foto op internet waarin hij Al-Bagdhadi een medaille op zijn borst speldt. Een linkse veteranenorganisatie begon te beweren dat McCain heeft geposeerd met IS-militanten. Vervolgens bleek er een Amerikaanse rekruut van IS te zijn met dezelfde achternaam als McCain. Ook de Iraanse staatstelevisie heeft beweerd dat McCain banden had met IS.
Hypocriet
Het werd nog erger. Op 19 augustus, toen IS een video vrijgaf waarin de Amerikaanse journalist James Foley wordt onthoofd, werd op de Amerikaanse blog VoteVets.org opeens beweerd dat McCains eis dat IS moet worden bestreden hypocriet is omdat McCain zelf die club groot heeft gemaakt.
Voor al diegenen die denken dat de Amerikaanse obsessie met beeldvorming rond politici hier niet zal postvatten, is het goed te weten dat Politico.com op korte termijn in Brussel een dependance gaat opzetten.
Binnenkort zullen wij ons dus ook in Europa vooral gaan richten op de vorm in plaats van op de inhoud. En dan te bedenken dat de democratie in Europa er toch al niet erg florissant voor staat.