Gaan westerse troepen in Oekraïne een eventuele vrede met Rusland bewaken? Welke landen zegden al boots on the ground toe? Wie weigeren? En wat vinden de Russen van het idee?
Het is nog altijd volstrekt onduidelijk of, wanneer en waar de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en zijn Russische evenknie Vladimir Poetin elkaar zullen ontmoeten om over een eventueel vredesakkoord te spreken.
Desondanks hebben westerse landen alvast vele schoten voor de boeg gelost voor de invulling van een ‘vredesmacht’.
Al sinds 2 maart praten zij over het sturen van troepen en andere voorwaarden, die straks als ‘veiligheidsgarantie’ voor Oekraïne zouden moeten dienen. Welke landen hebben welke toezeggingen gedaan?
Coalitie van bereidwilligen vormt vredesplan voor Oekraïne
Het initiatief voor een vredesmacht kwam tijdens de Londense top over Oekraïne van 2 maart, officieel getiteld Securing Our Future London Summit. Zestien internationale leiders, bijeengeroepen door de Britse premier Keir Starmer, stelden er een vredesplan op, dat vervolgens aan de Verenigde Staten is voorgelegd.
De aanwezige landen waren: Canada, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Oekraïne, Polen, Roemenië, Spanje, Tsjechië, Turkije, Verenigd Koninkrijk, Zweden.
De zestien maken deel uit van de zogenoemde coalitie van bereidwilligen: de 31 landen die hebben toegezegd hun steun aan Oekraïne tegen de Russische agressie op te voeren.
Vredesmacht pas mogelijk na staakt-het-vuren
Zij gaan weer verder dan de Oekraïense Defensiecontactgroep (‘Ramstein’) die zo’n vijftig landen telt, doordat zij ook wellicht bereid zijn om bij te dragen aan een vredesmacht die straks op Oekraïens grondgebied wordt ingezet, hetzij door troepen te leveren, hetzij door andere manieren.
Zo’n vredesmacht zal (en kan) uiteraard pas worden ingezet vanaf het moment dat Oekraïne en Rusland een ‘alomvattend staakt-het-vuren-akkoord’ of vredesakkoord ondertekenen dat de Russisch-Oekraïense oorlog beëindigt.
Zo’n vredesmacht zou onderdeel moeten zijn van een akkoord en zou moeten bestaan uit twintig tot meer dan dertig landen die bereid zijn bij te dragen in de vorm van troepen, luchtsteun, logistiek of andere middelen.
Welke landen sturen mogelijk troepen naar Oekraïne?
Tot nu toe hebben pas vijf landen duidelijk aangegeven troepen te willen sturen. Allereerst Verenigd Koninkrijk en Frankrijk, die ook de kar van de coalitie van bereidwilligen trekken. Zij hebben aangegeven bereid te zijn om boots on the ground en luchtsteun te leveren als onderdeel van vredebewaking. Estland heeft een bataljon (400 tot 2.000 militairen) toegezegd.
België en Litouwen hebben aangegeven ‘hoogstwaarschijnlijk’ troepen te sturen. Tsjechië zal meedoen aan een ‘stabiliserende troepenmacht’ als zich een sterk Europees initiatief aandient. Canada noemt deelname ‘niet onmogelijk’.
In Nederland is nog geen politieke uitspraak gedaan over het sturen van troepen, maar commandant der strijdkrachten Onno Eichelsheim liep er in april wel al op vooruit.
Bij een eventueel bestand tussen Rusland en Oekraïne ‘moeten wij klaarstaan om deel te nemen aan een internationale coalitie. Ik heb de commandanten van de defensieonderdelen daarom de opdracht gegeven zich hierop voor te bereiden en inzetopties uit te werken,’ schreef hij volgens Trouw aan alle defensiemedewerkers.
Duitsland en andere landen tonen terughoudendheid
Wat Duitsland gaat doen, is onduidelijk. Het toenmalige kabinet-Scholz was afhoudend (het was ‘prematuur’ om over vredestroepen te praten), maar sommige stemmen (zoals de socialistische Defensieminister Boris Pistorius, die is aangebleven onder CDU-kanselier Friedrich Merz) lieten weten dat deelname op termijn bespreekbaar is.
CDU-minister van Buitenlandse Zaken Johann Wadephul zei recent in een podcast dat zijn land te weinig capaciteit heeft om troepen naar Oekraïne te sturen, maar in plaats daarvan belangrijke elementen voor de veiligheidsgaranties zal leveren.
Ook sommige andere landen zijn (erg) terughoudend. Polen, ondanks grote steun aan Oekraïne op het gebied van logistiek en vluchtelingenopvang, is tegen troepenuitzending.
Weinig animo in Europa voor troepen in Oekraïne
Daarmee zou de eigen veiligheid in gevaar kunnen komen. ‘Er zijn geen plannen om Poolse militairen naar Oekraïne te sturen en die zullen er ook niet komen,’ liet de Poolse vicepremier Wladyslaw Kosiniak-Kamysz in mei weten op X.
‘Polen is medeverantwoordelijk voor de verdediging van de oostflank van de NAVO en voor het verlenen van logistieke steun aan zijn aangevallen buurland,’ noteerde hij.
De president van Roemenië, Nicusor Dan, is geen voorstander van het sturen van troepen naar Oekraïne voor een mogelijke vredesmissie. ‘Ik denk dat dit niet erg gepast zou zijn vanwege de spanning die al bestaat tussen Roemenië en Rusland,’ zei Dan in mei.
De premier van Italië, Giorgia Meloni, zei in maart dat het sturen van Italiaanse troepen naar Oekraïne ‘niet gepland is’. Letland laat zijn beslissing afhangen van de andere veiligheidsgaranties die worden geboden (lees: Amerikaanse betrokkenheid).
Spanje en Portugal beperken zich tot politieke steun
Spanje heeft laten weten bereid te zijn om deel te nemen aan veiligheidsgaranties om het Oekraïense leger te versterken, maar dat dit niet gepaard gaat met het sturen van troepen.
Portugal en Ierland hebben ook politieke steun gegeven en zijn bereid om mee te denken. Deze landen hebben evenmin een formele toezegging gedaan dat zij troepen sturen.
Andere potentieel geïnteresseerden zijn Australië, Denemarken, Zweden, Luxemburg en Turkije. Maar geen van deze landen heeft concreet toegezegd te zullen bijdragen.
Wie wijzen deelname aan vredesmacht resoluut af?
Niet heel verrassend: Hongarije en Slowakije wijzen militaire deelname resoluut af en pleiten voor dialoog.
De Verenigde Staten hebben eind februari al laten weten geen boots on the ground te zullen zetten.
Ruslands reactie op plannen voor een vredesmacht
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov heeft in een recent interview in Meet the Press van NBC herhaald dat Oekraïne geen lid mag worden van NAVO en dat Oekraïne neutraal moet blijven, zonder lidmaatschap van militaire allianties.
Daarnaast benadrukte Lavrov dat Rusland Europees militair ingrijpen in Oekraïne, waaronder vredesmachten, strikt verwerpt. Hij kwalificeerde zo’n vredesmacht als ‘foreign intervention’.
In maart 2025 heeft Lavrov al laten weten dat Rusland geen NAVO-vredesmacht in Oekraïne accepteert. Het vergt een hoge graad in Kremlinologie om vast te stellen of Lavrov bedoelt dat er geen vredesmacht onder NAVO-vlag mag komen (iets wat de Russen sowieso niet zullen accepteren) of dat hij vindt dat er geen troepen uit welk NAVO-land dan ook mogen meedoen aan de vredesmacht.
NAVO-soldaten in Oekraïne voorlopig vooral een luchtkasteel
Aangezien in de retoriek van Moskou de NAVO en NAVO-landen één en hetzelfde zijn, lijkt het erop dat de Russen geen enkele soldaat uit welk NAVO-land dan ook zullen aanvaarden op Oekraïens grondgebied. Alle landen die troepen willen leveren, zijn NAVO-lidstaten.
Het westerse politieke gekrakeel over het sturen van manschappen naar Oekraïne lijkt dus voorbarig en meer gebaseerd op wishful thinking dan op het aanvaarden van de geopolitieke werkelijkheid. Maar de samenstelling van de vredesmacht zal ook deel uitmaken van de onderhandelingen, zo die er ooit komen. Dus wie weet is het toch allemaal niet voor niets geweest.