Niet alles is wat het lijkt in Franse banlieues

Er gaat in Frankrijk bijna geen week voorbij zonder dat probleemwijken het landelijke nieuws halen. Vorige week nog wezen twintig ex-generaals in een geruchtmakend manifest op het oprukken van de radicale islam in sommige voorsteden en de bendes die er tekeergaan. Deze fenomenen dragen volgens de militairen bij aan ‘het uiteenvallen van Frankrijk’.

Af en toe halen de onlusten waarop de ondertekenaars doelen het wereldnieuws. Zoals in 2005, toen er in achterstandsbuurten door het hele land nachtenlang werd gereld. De aanleiding was de dood van Bouna en Zyed, twee jongens die op de vlucht sloegen voor de politie en geëlektrocuteerd werden in het elektriciteitshuisje waar ze zich wilden verstoppen. Sinds de aanslagen waarmee Frankrijk sinds 2015 te maken heeft, worden deze quartiers ook met islamisme in verband gebracht. Niet zelden kwam een jihadist uit een grauwe achterbuurt.

Met de beelden van portieken zonder ruiten en deuren, afgetrapte flatgebouwen en brandende vuilnisbakken gaat het idee gepaard dat Frankrijk deze plekken heeft opgegeven. En dat de sociaaleconomische omstandigheden in delen van de banlieue de oorzaak zijn voor onlusten en geweld. Dat blijkt soms toch anders te zitten. Vijf mythes over ‘de’ voorstad.

1. Elke banlieue is een probleemwijk

De misverstanden beginnen al bij het woord zelf. Banlieue betekent letterlijk voorstad. ‘Ban’ is een heel oude administratieve term, het betekent zoiets als ‘een groep mensen die onder dezelfde wetten valt’. ‘Lieu’ heeft met plaats en afstand te maken: het komt erop neer dat banlieue werd gebruikt voor het gebied dat dezelfde wetten had als een bestuursregio waartoe deze lieu behoorde. In de zeventiende eeuw kreeg het zijn huidige betekenis. Banlieue is zowel binnen als buiten Frankrijk synoniem geworden voor achterstandswijk. Terwijl er ook chique voorsteden zijn zoals Versailles, waar het kasteel van Lodewijk XIV staat. Banlieues vind je niet alleen rond Parijs, maar nabij alle (middel)grote steden in het land. De meeste zijn rustig, een deel heeft een paar onveilige buurten. In steden als Marseille en Grenoble liggen de probleemwijken in de stad zelf.