De Britse premier Boris Johnson zette woensdag zijn plannen uiteen voor een vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. In die plannen krijgt Noord-Ierland tot 2025 een speciale status, maar zal het wel samen met de Britten de Europese douane-unie verlaten.
‘Een tweede referendum over de EU? Kun je het je voorstellen? Nog drie jaar van dit?’ vroeg Johnson aanwezigen op de jaarlijkse conferentie van de Conservatieve Partij deze week in Manchester. ‘Wat er ook gebeurt, het Verenigd Koninkrijk verlaat de Europese Unie op 31 oktober.’
Lees ook over dit onderwerp: Maar wat als er geen Brexit-deal komt?
De nieuwe plannen van de premier waren volgens The Telegraph dinsdag al verstuurd naar diverse Europese regeringsleiders. Daarin staat dat er vijf jaar lang twee grenzen komen; een douanecheck tussen Noord-Ierland en Ierland en een regelgevende grens door de Ierse Zee, tussen Noord-Ierland en het Britse vasteland.
Na vijf jaar besluit door Noord-Ieren
Op die manier zal Noord-Ierland wel onderdeel blijven van de Europese interne markt waarbinnen landbouw- en voedselproducten kunnen worden vervoerd zonder grenscontroles. Na vijf jaar zal Noord-Ierland moeten beslissen of het deel wil blijven uitmaken van de EU of dat het de Britse regels gaat volgen. Het plan heeft op een aantal onderdelen wat weg van de backstop, die moest garanderen dat de Noord-Ierse grens met Ierland open blijft.
Lees hier de volledige plannen met begeleidende brief van Boris Johnson
Volgens The Guardian is de Noord-Ierse Democratic Unionist Party (DUP) grotendeels tevreden over de voorstellen en zou partijleider Arlene Foster de plannen steunen. Ierland is minder enthousiast. De Ierse minister van Buitenlandse Zaken Simon Coveney ziet geen basis voor een deal.
Volgens voorzitter van de Conservatieven James Cleverly is het Verenigd Koninkrijk ‘flexibel en pragmatisch’ geweest en moet de EU nu hetzelfde doen.
Wat doet EU?
Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Johnson spreken woensdagmiddag telefonisch over de Brexit. Dat heeft een woordvoerder van de commissie in Brussel bekendgemaakt. Het overleg staat gepland om 17.15 uur, aldus de woordvoerder. Dat is na afloop van het congres van de Conservatieve Partij.
Lees ook de column van Robbert de Witt: Veel te voorbarig om Johnson winnaar of verliezer te noemen
‘Zodra wij een voorstel ontvangen zullen wij dat objectief bestuderen,’ zei de woordvoerder. Hij herhaalde dat aan ‘de bekende voorwaarden’ moet worden voldaan, onder meer een ‘legaal uitvoerbare oplossing om een harde grens’ tussen Noord-Ierland en Ierland te voorkomen.
De EU wil een akkoord met Londen over het Britse vertrek uit de EU, benadrukte de woordvoerder. ‘Een ordelijke terugtrekking is veel beter dan een no-dealscenario.’
Gesprekken op technisch niveau zijn er woensdag ook in Brussel. In de avond worden de lidstaten en het Europees Parlement van de ontwikkelingen op de hoogte gesteld.
Of toch een harde Brexit?
Komen de partijen er niet uit, maar wil Johnson de EU toch verlaten op 31 oktober, dan moet hij eerst een oplossing bedenken voor de zogenoemde ‘Benn Bill’. Deze wet werd vorige maand aangenomen door het Britse parlement en verplicht de premier uitstel van de Brexit te vragen indien hij op 19 oktober nog niet met de EU tot een deal is gekomen.
Reactie Rutte
Premier Mark Rutte gaat de nieuwe voorstellen nauwkeurig bekijken. Hij zei dat tijdens een bezoek aan Berlijn. Hij en zijn Duitse collega Angela Merkel benadrukten de Europese eensgezindheid rond de Brexit. ‘Voor ons is zeer belangrijk dat wij als 27 bij elkaar blijven,’ zei Merkel.
Johnson heeft eerder laten weten dat hij nog liever dood in de goot ligt (‘I’d rather be dead in a ditch’) dan dat hij in Brussel om uitstel moet vragen.
In een poging de Benn Bill te omzeilen kan Johnson een EU-lidstaat vragen om niet in te stemmen met uitstel. Alle 27 lidstaten van de EU moeten hiermee akkoord gaan.
Daarnaast kan Johnson bij het Britse parlement een voorstel indienen om het vertrouwen in zijn eigen regering op te zeggen. Hij krijgt dan de verkiezingen die hij zo graag wil, tenzij een meerderheid van het parlement de regering blijft steunen of binnen 14 dagen een nieuwe regering wordt gevormd.