De Franse president Emmanuel Macron praat vandaag in het plaatsje Grand Bourgtheroulde met zeshonderd burgemeesters uit Normandië. Daarmee geeft hij de aftrap voor het ‘grote nationale debat’ met het Franse volk, in reactie op de maandenlange protesten van de ‘gele hesjes’. Wat kunnen we verwachten?
Het is voor het eerst in een maand dat de Franse president zich buiten de hoofdstad begeeft, dus zijn er strenge veiligheidsmaatregelen genomen. In een sporthal in het dorp zal Macron naar verwachting twee uur luisteren naar de burgemeesters. De gele hesjes hebben al opgeroepen te gaan betogen, maar dat is in de gemeente tot morgen verboden.
Meer achtergrond bij dit onderwerp: Wie zijn de dragers van de gele hesjes en wat willen ze?
Het grote nationale debat zal de vorm krijgen van ‘lokale initiatiefvergaderingen’. Macron zal hiervoor de komende weken het hele land doorreizen om in gesprek te gaan met burgemeesters en lokale volksvertegenwoordigers. Ook komt er een website waarop iedereen – burgers, maar ook lokale politici, vakbondsleiders en werkgevers – terecht kan voor informatie en hulpmiddelen om een lokaal debat te organiseren. Er zullen onder meer mobiele stands beschikbaar zijn, ‘om inwoners te informeren en hun meningen te verzamelen’. Dit moet uiteindelijk een nieuw ‘sociaal contract’ opleveren. Maar Macron heeft zich er niet toe verplicht iets te doen met de voorstellen die naar voren komen. Deze ‘volksraadpleging’ zal in het hele land worden gehouden en zal zeker twee maanden in beslag nemen, tot 15 maart.
Vier thema’s op de agenda
Het debat draait om vier thema’s: ecologische veranderingen, belastingen en openbare financiën, democratie, en de organisatie van de staat. In een brief van Macron aan de Fransen die maandag verscheen, stelde de president meer dan dertig vragen waarop de burgers in openbare bijeenkomsten of online antwoord kunnen geven. Bijvoorbeeld: ‘Hoe financieren we de ecologische transitie?’, ‘Moeten we stemmen verplichten?’ en ‘Welke belastingen moeten als eerste omlaag?’ Volgens minister van Economische Zaken Bruno Le Maire is de belangrijkste vraag die burgers moeten beantwoorden: ‘Welke overheidsdiensten bent u bereid in te leveren voor belastingverlaging? Bekijk de volledige brief met alle vragen hier.
De kans is groot dat voor de meeste gele hesjes de handreiking van Macron niet ver genoeg gaat. Zo is er veel kritiek op dat de Franse president heeft aangegeven dat één onderwerp niet bespreekbaar is: herinvoering van de belasting op vermogen. Die belasting schafte hij meteen na zijn aantreden af om investeringen te stimuleren. Ook zou het jongeren motiveren om harder te werken en zo rijkdom te verwerven. Veel gele hesjes zien in de afschaffing het bewijs dat Macron de ‘president voor de rijken’ is. Het besluit om het onderwerp niet te bespreken wekt woede omdat Macron in zijn brief juist aangaf dat geen enkel onderwerp taboe is in het debat. Ook vinden de gele hesjes dat er in de brief te weinig aandacht is voor de dalende koopkracht van veel Fransen.
‘Alles wat hij doet is ons een les geven in hoe we ons moeten gedragen, alsof hij de vader is en wij zijn kinderen,’ reageerde Maxime Nicolle, een van de leiders van de gele hesjes tegenover de BBC.
Elke band met volk kwijt
Uit een peiling onder het volk van het Franse instituut YouGov blijkt dat bijna de helft zal meedoen aan het nationale debat, al gelooft minder dan eenderde dat dit de crisis zal oplossen.
De Franse president kondigde het debat eerder aan als reactie op de massale protesten van demonstranten in gele hesjes. Die protesten waren aanvankelijk gericht tegen de verhoogde brandstofprijzen, maar later tegen het hele beleid van de president. De demonstranten hebben weinig op met de politieke elite in Parijs, die volgens hen elke band met de rest van het land kwijt is.
Zaterdag gingen in heel Frankrijk 84.000 mensen de straat op, in het negende weekeinde van protest door gele hesjes.