Wees optimistisch, adviseert de premier het Nederlandse volk. Wie een goed gevulde portemonnee heeft, is inderdaad optimistisch. Wie dreigt te worden ontslagen, is erg pessimistisch.
Hoera, we zijn er! We hebben een sociaal akkoord! Lang leve de sociale wijsheid van de socialisten!
Sociaal akkoord, dat klinkt als het sociaal contract van Jean-Jacques Rousseau. Wat een jubelstemming in Den Haag en bij de publieke omroep. Legt een sociaal akkoord de basis voor een sociaal contract?
Failliet
Een sociaal akkoord is slechts een overeenkomst tussen de vertegenwoordigers van de leden van werkgeversorganisaties en de vertegenwoordigers van de leden van de vakbonden. Het zijn particuliere belangenbehartigers. Ze vertegenwoordigen verschillende belangen, maar hebben tegelijkertijd een gemeenschappelijk belang: werkgevers moeten niet failliet gaan, want dan zijn de werknemers werkloos.
Het sociaal contract van Nederland, om in termen van Rousseau te spreken, is verankerd in onze Grondwet. Daarin worden de basisrechten en -plichten van de burgers, en de organisatie van de staat geregeld. De Nederlandse staat belichaamt het sociaal contract. De staat wordt dan geleid door volksvertegenwoordigers.
Ondergeschikt
De democratie is de staatsvorm waarin wij leven. Om de besluiten van de volksvertegenwoordigers uit te voeren, zijn er ambtenaren. Zij zijn in een democratische rechtsorde altijd ondergeschikt aan de politieke ambtsdragers. Wat zijn dan de vakbonden?
Vakbonden vertegenwoordigen de belangen van hun leden. Hoe meer leden een vakbond heeft, hoe meer invloed de vakbond kan uitoefenen op maatschappelijke processen. Maar vakbonden vertegenwoordigen de belangen van bepaalde groepen – niet het algemeen belang.
Redelijk model
Als ze het algemeen belang zouden vertegenwoordigen, kunnen ze niet meer volledig opkomen voor de particuliere belangen van hun leden. Vormen vakbonden een grondwettelijke categorie? Nee, ze zijn een vereniging, zoals vele andere verenigingen in een democratische rechtsorde.
Het poldermodel gaat ervan uit dat sociale en economische problemen via overleg tussen verschillende vakbonden op een coöperatieve wijze kunnen worden beslecht. Dit is een redelijk model, waarmee op een rustige wijze overeenstemming kan worden bereikt.
Verzwakt
Toch is er een groot probleem. Het Nederlandse volk kiest het parlement, en niet de bestuurders van de vakbonden. Het gekozen parlement vormt een regering, die conform de afspraken – gemaakt via een meerderheid van volksvertegenwoordigers – moet gaan regeren. Het poldermodel verzwakt de macht van het parlement.
Polderende politici en vakbonden doen soms de bij verkiezingen geuite wensen van kiezers teniet. De hoogste autoriteit in een democratische rechtsorde wordt plotseling niet meer gevormd door het parlement, maar door de vakbonden. En dat is niet echt democratisch.
Poldersfeer
Maar wat niet democratisch is, kan wel werken. En dan is iedereen blij en tevreden. In plaats van stakingen en protesten schept het poldermodel een sfeer van eendracht en rust. Maar kan dit model ook effectief zijn? Kan dit sociaal akkoord het begrotingstekort terugbrengen?
Dit sociaal akkoord heeft alleen een sfeer veroorzaakt. Een sfeer, niet meer dan dat.
En wie had dringend behoefte aan een poldersfeer? De Partij van de Arbeid. Voor Diederik Samsom en zijn vrienden moest dit kabinet een sociaal akkoord presenteren en 4 miljard euro aan bezuinigingsmaatregelen tijdelijk buiten de werking stellen.
Pessimistisch
Wees optimistisch, adviseert premier Rutte het Nederlandse volk. Wie een goed gevulde portemonnee heeft, is inderdaad optimistisch. Wie ontslagen dreigt te worden, is erg pessimistisch. De premier moet tegen het volk zeggen: wees reëel, maar veerkrachtig!
Politiek gezien heeft de PvdA bereikt wat de partij had beoogd: de goedkeuring van de FNV voor de bezuinigingsmaatregelen rond het ontslagrecht, de werkloosheidsuitkering en enkele andere pijnlijke maatregelen.
Pijnlijk
Maar straks zal waarschijnlijk blijken dat de regering toch verder moet bezuinigen. Ik sluit een wonder niet uit. Maar afgezien daarvan zal in augustus toch moeten worden bezuinigd. Daarmee is de FNV akkoord gegaan.
Als deze maatregelen niet werken, worden de uitgestelde maatregelen in 2014 alsnog uitgevoerd. Dan kan Samsom aan zijn achterban en aan de FNV-leden uitleggen dat ook zij bij het sociaal akkoord de noodzaak van deze pijnlijke maatregelen hebben erkend. En dat het anders zou zijn geweest als de economie aanzienlijk was gegroeid.
Politieke waarheid
Het sociaal akkoord neemt de basisvraag niet weg: in hoeverre mag de regering onder deze omstandigheden bezuinigen? Strikt genomen is dit een economisch vraagstuk. Bovendien is de ellende met de euro nog niet voorbij, zie Portugal, Spanje en Slovenië. Om nog te zwijgen over Italië, waar nog geen regering is gevormd.
Terug naar de politiek. Ik weet, ik voel dat de politiek correcte journalisten in de publieke omroep het sociaal akkoord als een geweldig moment in hun leven beschouwen. Maar de politieke waarheid is anders.
De eerste winnaar van dit sociaal akkoord is Diederik Samsom. Op basis van dit akkoord kan hij het Regeerakkoord volledig en met goedkeuring van de FNV ten uitvoer brengen. En premier Mark Rutte kan tegen Samsom zeggen: makker, ik heb je weer iets gegund, aan de slag dus. De tweede winnaar van het sociaal akkoord is uiteraard premier Rutte.
De economische realiteit duldt dit sociaal akkoord niet.
Ingelogde abonnees van EWmagazine kunnen reageren
Bij het plaatsen van een reactie geldt een aantal voorwaarden. Klik hier voor de voorwaarden.
Reacties die anoniem worden geplaatst of met een overduidelijke schuilnaam zullen door de moderator worden verwijderd, evenals reacties die niets met het onderwerp van het artikel te maken hebben. Dit geldt evenzeer voor racistische of antisemitische reacties. De moderator handelt in opdracht van de hoofdredacteur.