Wat minder Amerikaatje spelen door activisten is beter tegen polarisatie

04 juli 2022Leestijd: 3 minuten
Demonstratie voor recht op abortus. Foto: ANP

Het is Onafhankelijkheidsdag in de Verenigde Staten, maar hoe kunnen we ons in Europa wat onafhankelijker opstellen van de politieke trends in Amerika, vraagt Constanteyn Roelofs zich af. 

Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs (1989) de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.

Het is vandaag de ‘4th of July’ dus we mogen de Amerikanen feliciteren met de verjaardag van hun land. Nou, bij dezen dan. De vraag is natuurlijk wat we met dat gegeven moeten: wij wonen niet in Amerika dus het zou ons worst moeten wezen dat ze daar een vrije dag hebben voor vuurwerk en barbecues. Maar worst is het ons niet. We leven immers in een wereld waarin we onder de strategische paraplu van de Verenigde Staten vallen en onze mediacultuur is in hoge mate verplaatst naar Amerikaanse social networks waar Amerikaanse stemmen leidend zijn en Amerikaanse hete politieke hangijzers de toon domineren.

Abortusdebat waait over naar Nederland

Een voorbeeldje van die Amerikaanse mediarealiteit die hier de politiek beïnvloedt: het is toch een beetje wonderlijk dat in Nederland (nou ja: Amsterdam) honderden vrouwen de straat op gaan omdat het abortusrecht onder druk zou staan in navolging van de beslissing van het Amerikaanse hooggerechtshof dat er onvoldoende grondwettelijke basis is voor het federale recht op abortus en dus een eerdere beslissing in de zaak Roe vs. Wade verwerpt.

Lees ook het commentaar hierover van Gertjan van Schoonhoven: Wie heeft lef om op te komen voor status quo abortus en euthanasie?

Dat is toch vreemd: in Nederland hebben we juist recent de abortuswetgeving verruimd! De wettelijke bedenktermijn van vijf dagen is namelijk afgeschaft. De abortuswetgeving beweegt hier dus eerder naar verruiming dan naar vernauwing – maar als je als moderne linkse vrouw met een activistische inslag de hele dag in een bubbel van Instagram, Facebook en Twitter zit, dan is het makkelijk om te denken dat dat niet zo is – onze geglobaliseerde mediacultuur heeft namelijk niet veel te maken met de lokale politieke toestanden. Door deze hyperfocus op Amerikaanse media krijg je ook een import van Amerikaanse meningen: in de Volkskrant kun je rustig lezen dat ‘Trump abortus heeft verboden’ – een volstrekt onjuiste voorstelling van zaken, maar precies wat de sterk gepolariseerde flank van progressief Amerika denkt, dus waar de progressieve Nederlandse journalisten zich bij aansluiten.

Amerikaatje spelen in slavernijdiscussie, abortusdiscussie en wat niet al

Ook is de voorlandgedachte sterk aanwezig: als we hier niet oppassen met de populisten, dan krijgen wij ook een Trump en schaffen de opperrechters hier ook abortus af (niettegenstaande het feit dat we een heel ander kiesstelsel en juridisch apparaat hebben – maar goed: details). Geen wonder dus dat allerlei mensen lekker Amerikaatje spelen in de slavernijdiscussie, de abortusdiscussie en wat niet al. Dat vermoeden is trouwens niet geheel onterecht. Je ziet duidelijk dat de Nederlandse anti-abortusbeweging van de licht truttige ‘Schreeuw om Leven’-stijl met prevelende kapelaans en ernstig kijkende dominees langzaam omslaat naar een meer Amerikaanse ‘Pro-life’-benadering, al dan niet gesteund door mondiaal opererende Amerikaanse ngo’s die ook hier bewegingen financieren tegen abortus. De andere kant van de streep put wel degelijk kracht uit het Amerikaanse voorbeeld.

Onafhankelijker worden van het nieuws uit de Verenigde Staten

Aan de ene kant is dat Amerikaatje spelen dus een beetje koddig – typisch iets voor die beroepsactivisten die nooit helemaal de ‘cowboys en indianen’-fase zijn ontgroeid en die hun identiteit ontlenen aan het nadoen van wat ze gisteren op de televisie hebben gezien. Aan de andere kant is het  een proces dat wel degelijk politieke en maatschappelijke gevolgen heeft hier in den lande.

Vraag het bijvoorbeeld maar eens aan de vrouwen die in Amerikaanse stijl lastig worden gevallen voor de abortusklinieken hier. Het zou voor de polarisatie in Nederland goed zijn als we dus wat onafhankelijker zouden worden van het nieuws uit de Verenigde Staten, maar hoe doen we dat in tijden van Twitter?