Om alle functies die Kim Putters bekleedt en uitoefent te vermelden is de ruimte van een column ontoereikend, schrijft Philip van Tijn. Ondanks zijn luisterrijke cv lijken ‘leiderschap en verantwoordelijkheid’ een ontbrekende parel in de kroon van de nieuwe SER-voorzitter.
Kim Putters wordt de nieuwe voorzitter van de SER, de Sociaal-Economische Raad. Dat nieuws lekte maandag uit, maar het veroorzaakte geen schokgolven in de wereld, die meer aandacht had voor de gierende inflatie en voor de geruchtmakende speech van Vladimir Poetin, die per dag meer nieuwe kleren van de Tsaar aantrekt.
De wijziging aan de top van de SER zullen we ook niet meteen merken. Kim Putters is net als zijn voorganger Mariëtte Hamer lid van de PvdA, maar zelfs dat betekent niets. SER-voorzitters zijn van alle politieke kleuren (als het maar PvdA, CDA of D66 is), maar je merkt daar niets van. Hij of zij staat aan het hoofd van een groot apparaat, met aan de top een bestuur van 33 leden, van wie 11 uit werkgeverskringen, 11 werknemers en 11 zogeheten ‘Kroonleden’, die worden geacht onafhankelijk te zijn.
Lees ook dit interview met SER-kroonlid Luce van Kempen: ‘Ik heb een allergie voor stilstaan en slachtofferschap’
Sinds de oprichting in 1950 vormt de SER het hart van onze polderdemocratie, jarenlang geprezen als de hoeder van onze welvaart en arbeidsrust, maar ook verguisd omdat dit gezelschap niet-gekozenen in betekenis de gekozen Tweede Kamer nogal eens overvleugelde. Er wordt bij de SER veel en langdurig nagedacht, want iedereen moet het met elkaar eens worden en dat mag best wat tijd kosten. Je zag dat verschijnsel haarscherp toen Mariëtte Hamer vorig jaar kabinetsinformateur was: het leek of de tijd in de formatie stilstond en alsof tijd ook geen rol speelde.
Mariëtte Hamers vreemde switch
Trouwens, waarom is Hamer vertrokken bij de SER? Niet aan het einde van haar laatste termijn, niet met pensioen, geen minister geworden, maar plotsklaps tot ieders verrassing gebombardeerd (= benoemd) tot de eerste regeringscommissaris voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. Een vreemde switch, als je de koningin van de polder bent, en het verbaast ook niet dat Hamer volgens geruchten nog wel een tijdje bij de SER had willen blijven.
Was het misschien zo dat prof. dr. Putters stond te trappelen van ongeduld? Hij naderde wél het einde van zijn laatste wettelijke termijn bij het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en er moest dus iets met hem. Vroeger was het SCP een beetje het ondergeschoven kindje. Je had het Centraal Planbureau (CPB), dat de regering op grond van harde data adviseerde en dan was er nog het SCP, dat vooral in de zachte sector zijn emplooi vond en probeerde langs die weg het regeringsbeleid te beïnvloeden. (Van het SCP staan mij met name ‘Toekomstverkenningen’ bij en dat is veelzeggend.)
Lees ook deze bijdrage van vorige voorzitter Mariëtte Hamer: Les van de polder: alle hens aan dek
Putters’ voorganger, Paul Schnabel, heeft in dat opzicht veel voor het SCP betekend. Zijn opkomst loopt parallel aan die van de talkshows en hij, socioloog en klinisch psycholoog, lid van D66 en vooral welbespraakt, was alom aanwezig. Kim Putters is ook in dat opzicht in zijn voetsporen getreden: geen talkshow of discussieprogramma of hij vertelde hoe de wereld er óók zou kunnen uit zien en béter natuurlijk. Met zachte en daardoor dwingende stem. Op de website van het SCP staat dan ook dat de directeur (anders dan bij de SER heet de baas niet ‘voorzitter’) heel veel uitnodigingen voor optredens ontvangt en ‘om weloverwogen keuzes te maken’ wordt verzocht bij een aanvraag ‘zoveel mogelijk relevante gegevens’ te vermelden.
Een waaier van toezicht-functies
Kim Putters is geboren als schipperskind in de omgeving van Papendrecht. Hij kon goed leren en werd ook in staat gesteld om door te leren: atheneum, universiteit, jong gepromoveerd en op jonge leeftijd professor. Zijn voorkeuren tekenden zich al af: bestuurskunde, specialist op het terrein van publieke beleidsvorming, toezicht, resultaat en verantwoording en werkzaam bij het Instituut Beleid en Management Gezondheidszorg van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Naast alle andere functies is hij nu dan ook bijzonder hoogleraar Beleid en Sturing van de Zorg in de Veranderende Verzorgingsstaat.
Een hele mondvol, maar om alle functies die Putters bekleedt en uitoefent te vermelden is de ruimte van een column ontoereikend. Lid of voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, ZonMw, het Oranjefonds, het curatorium van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, de Nationale Jeugdraad, de Interparlementaire Unie, het Nationaal Comité 4 en 5 mei – ik doe maar een greep. En dan was hij ook nog tien jaar lang lid van de Eerste Kamer en ook tien jaar lid van de gemeenteraad van Hardinxveld-Giessendam, wat vast iets zegt over zijn loyaliteit. Een stapelaar, ambitieus, dat is duidelijk. Ik heb nog nergens gelezen dat hij maar vier uur per nacht slaapt, wat zo iemand ons meestal wil toevertrouwen.
Het was altijd indirect, van bovenaf, meer abstract
Het verbaast dan ook niet dat Kim Putters het twee jaar achtereen, in 2019 en 2020, heeft gebracht tot de Meest Invloedrijke Nederlander. En dat zal hij in 2022 wel weer worden.
Maar toch. Bij al die functies en beroepen, verantwoordelijkheden en adviseurschappen, studies en onderzoeken, ontbreekt iets. In dat luisterrijke cv staat niet één functie, bij de overheid of in het bedrijfsleven, waarin hij leiding gaf, waarin hij verantwoordelijk was voor winst en verlies of – in de non-profitsector – voor efficiëntie, doeltreffendheid, voor het welzijn van werknemers. Het was altijd indirect, van bovenaf, meer abstract. Als een journalist die nog nooit verslag heeft gedaan van een brand. Misschien is dit toch een ontbrekende parel in de kroon van de nieuwe SER-voorzitter. Maar zijn leven heeft ook altijd in dienst gestaan van scouting. Dus met elke dag zeggen: ‘Akela, wij doen ons best,’ komt hij er misschien wel.