De schaduw van Oekraïne hangt over Biënnale in Venetië

25 mei 2022Leestijd: 2 minuten
Het Russische paviljoen op de Biënnale in Venetië is gesloten. Foto: Vincenzo PINTO / AFP

Van zijn vriendin mag Constanteyn Roelofs eigenlijk niet werken tijdens de vakantie, maar als u deze column leest, is het hem toch gelukt om clandestien een stukje te typen op een zonovergoten Italiaans terras. Ze zijn afgereisd naar Venetië om daar op de Biënnale te bekijken wat de wereld du moment aan mooie kunst te bieden heeft. De invasie van Oekraïne overschaduwt al het andere.

Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs (1989) de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.

Wij leren braaf dat alle kunst politiek is en we vieren dientengevolge de dekoloniale bevrijding van het zwarte vrouwelijke lichaam en horen veel over de relatie tussen het kapitalisme, de vernietiging van moeder aarde en de rechten van inheemse volkeren.

Het Russische paviljoen is leeg

Toch vallen ook al die thema’s een beetje weg bij de invasie van Oekraïne door het Poetin-regime. Het Russische paviljoen is leeg (als ik een conceptuele artiest was, had ik er een tractor voor geparkeerd, maar ik ben slechts stukjesschrijver) en de officiële Oekraïense inzending is op het laatste moment nog het land uit gesmokkeld. Heavy stuff.

Indrukwekkender nog is de speciale kerk die volledig ten bate van Oekraïne is ingericht. Grote internationale namen hebben eraan bijgedragen, zoals Marina Abramovic en Damien Hirst, hoewel de blauw-gele uitvoering van zijn beroemde serie van vlinders toch een beetje voelt alsof de Lay’s een speciale zak chips voor het WK Voetbal uitbrengt.

natiestaat

Lees ook deze spraakmakende blog van Constanteyn Roelofs: De soevereiniteit van Oekraïne is opeens belangrijker dan die van onszelf

Nee, het werk dat echt als een mokerslag binnenkomt, is het oorlogsdagboek dat kunstenares Yevgenia Belorusets bijhield en dat aanvankelijk in het Duitse weekblad Der Spiegel werd gepubliceerd. Dat het werk à l’improviste wordt gepresenteerd, is wel duidelijk: geen gelikte panelen met mooie opmaak, maar gewoon, uitgeprinte a4’tjes met het standaardlettertype van de computer.

Hoop dat daders ooit worden berecht door Internationaal Strafhof

Indrukwekkend in zijn eerlijkheid en eenvoud en een groot contrast met alle moeilijke kunst die achter al het wonderlijke jargon over practices en experienced realities van de curatoren schuilgaat. Saillant detail voor de Hollandse lezer: in een van de berichten komt een passage voor waarin de kunstenares mensen ontmoet die de hoop uitspreken dat de daders van de invasie ooit worden berecht door het Internationaal Strafhof in Den Haag.

Misschien is dat op zo’n tentoonstelling die au fond neerkomt op internationale reputaties wel het mooiste compliment: dat onze residentie wereldwijd bekend staat als een baken van vrede en gerechtigheid. Je zou zelfs bijna optimistisch worden van de potentie van kunst om een culturele heroriëntatie naar de wereldvrede te bewerkstelligen.