De felbegeerde ‘MoonSwatch’ werd voor de neus van Constanteyn Roelofs weggekaapt door zogenoemde ‘scalpers‘, oftewel tussenhandelaren. Met een soort Elschottiaanse gierigheid stort Nederland zich op de droom van de handel, met dank aan online platforms als Marktplaats, Catawiki en Vinted.
Toen ik zeven was, liep ik met mijn ouders door Genève toen ik een horloge zag met mijn naam erop, maar dan in het Frans. Helaas waren mijn ouders niet helemaal bereid om een Vacheron Constantin voor me te kopen – maar gelukkig mocht ik wel een Swatch uitzoeken. Ik was er als een kind zo blij mee en droeg ‘m elke dag.
Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs (1989) de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.
Zo’n vroege herinnering maakt van een onbedorven kind een hopeloos merktrouwe consument, dus toen de Swatch Group – het concern achter merken als Swatch, Tissot, Omega en Breguet – deze week vriend en vijand verbaasde door een goedkope, plastic Swatch-versie van hun peperdure Omega Speedmaster Pro uit te brengen moést ik dat ding natuurlijk hebben. Ik was niet de enige. Omdat de horloges in eerste instantie bij geselecteerde winkels verkrijgbaar waren, kampeerden duizenden mensen voor de winkels om er eentje te bemachtigen. In sommige wereldsteden greep de politie zelfs in en moesten de winkels dicht blijven. In Amsterdam en Rotterdam stonden er zo’n duizend mensen te wachten.
Merken brengen steeds vaker ‘drops’ uit
Waanzin natuurlijk, maar het past in een trend. Merken brengen tegenwoordig steeds vaker ‘drops‘ (kortstondig verkrijgbare collecties van gelimiteerde edities) uit. De kampeerders voor de deur bij dit soort drops zijn in eerste instantie dan ook vaak niet de verzamelaars, maar tussenhandelaren die uren in de rij staan voor een gelimiteerde editie om ‘m vervolgens weer op online marktplaatsen door te verkopen aan rijke verzamelaars die door hun drukke baan geen tijd hebben om in de rij te staan.
Het is wonderlijk: mensen betalen makkelijk honderden euro’s extra voor een Nike-sneaker, die in de gewone versie een paar tientjes kost, als die van een zeldzaam kleurtje is voorzien of van een handtekening van een bijzondere ontwerper. Wat de gek ervoor geeft. Wat de zaak van de ‘MoonSwatches’ (MoonSwatch omdat de Speedmaster Pro het horloge was van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma) extra wonderlijk maakt, is dat ze niet eens gelimiteerd zijn en spoedig ook bij reguliere verkooppunten verkrijgbaar zijn – toch slaan de ‘scalpers‘ (zoals de handelaartjes genoemd worden) toe.
Fenomeen kan cultureel of economisch bekeken worden
We kunnen twee kanten op met de analyse van het fenomeen. Aan de ene kant kunnen we het cultureel bekijken. Nu God dood is en de natie een eng construct voor witte mensen, moeten we toch ergens ons groepsgevoel vandaan halen en dat doen we door het kopen van bepaalde merkjes – en als we dan de zeldzame versie van die merkjes hebben staan we hoger in de hiërarchie, of iets dergelijks.
Lees hier de vorige blog van Constanteyn Roelofs: Omarm lokale partij, verwerp kleurloze bureaucraten
Aan de andere kant kunnen we het economisch bekijken. Nu sparen niets oplevert en de frictie van de handel grotendeels is weggenomen door internetmarktplaatsen en kennisbanken is iedereen handelaar: Pokémonkaartjes, whiskey, horloges, sneakers, designertassen, postzegels – alles wat ook maar een beetje verhandelbaar is, is nu een markt met gigantische bubbels. Rolex-prijzen op de tweedehandsmarkt zijn de afgelopen paar jaar minstens verdrievoudigd en mensen betalen duizenden euro’s voor zeldzame Pokémonkaartjes.
Tientallen parallelle tulpenmanies tegelijk
Het zijn tientallen parallelle tulpenmanies tegelijk. Pubers en studenten die hun vakanties en brommers bij elkaar sparen doen dat tegenwoordig vaak door de handel in gelimiteerde sneakers en dergelijke. Verveeld kantoorvolk handelt in de baas z’n tijd in Rolexen en bitcoins en een reusachtige vloot pakketbezorgers schuift de boel heen en weer. Met een soort Elschottiaanse gierigheid stort het vaderland zich op de droom van de handel, met dank aan Marktplaats, Catawiki en Vinted.
Enfin, zo kunnen we nog wel een tijdje doorgaan over de leegte van de consumentencult in de barre tijden van het Late Kapitalisme, maar nou wil ik verdorie toch nog steeds die MoonSwatch.