De brute wreedheid van de Russische president Vladimir Poetin is een worsteling voor Amerikaanse presidenten. Ongeacht partijkleur kregen de Amerikanen nooit grip op de duivel in het Kremlin, schrijft Victor Pak.
Victor Pak (1995) is redacteur bij EW. Wekelijks op zaterdag blogt hij over wat er speelt in de Amerikaanse politiek.
Wild zwijn, gans en forel stonden op het menu tijdens de eerste ontmoeting tussen een Amerikaanse president en Vladimir Poetin in juni 2000. Van tevoren kreeg Bill Clinton het advies om zich zakelijk te kleden. De beelden van de ontmoeting moesten standvastigheid uitstralen, zodat duidelijk was dat de Verenigde Staten zich niet door deze leider lieten inpalmen. De adviezen staan in later vrijgegeven memo’s van het Witte Huis.
Clinton zag hoop in democratische ontwikkeling van Rusland
‘President Jeltsin leidde Rusland naar vrijheid. Onder president Poetin heeft Rusland de kans op welvaart en kracht, terwijl het de rechtsstaat respecteert,’ zei Clinton in Rusland. Na de roerige jaren negentig klonk de hoop op het einde van de geschiedenis door in Clintons woorden, al had die ook twijfels. Tegen Poetin zei hij: ‘We zijn niet bestemd om vijanden te zijn, maar er is geen garantie dat we bondgenoten worden.’
Clinton maakte Poetin maar kort mee, één jaar later ontmoette hij de nieuwe Amerikaanse president George W. Bush. Van de vertroebelde relatie tussen Poetin en het Westen krijgt Bush vaak de schuld, al was diens relatie met Poetin juist goed. Bush meende zelfs de ziel van Poetin te zien, toen hij in zijn ogen keek. In 2005 sprak Bush over vriendschap tussen hem en Poetin. Maar onder die vriendschap groeide haat en nijd.
Bush breidde NAVO uit, Obama worstelde met gevolgen
Lees ook: Tijdens het presidentschap van Bush kwamen liefst zeven oud-Warschaupactlanden bij de NAVO – de grootste expansie sinds de oprichting van het verdedigingspartnerschap. Zonder enige notie van de Russische gevoeligheden nodigde Bush achteloos Oekraïne en Georgië bij de NAVO uit. De Georgische wens van toetreding dwarsboomde Poetin met een inval in het land. De uitbreiding van de verdedigingsalliantie vormde in de ogen van Poetin een bedreiging van Rusland.
Dat is het fundamentele verschil tussen westerse landen en Rusland. Democratisch gekozen regeringen kiezen voor aansluiting bij de NAVO en de vermeende westerse invloedssfeer. Het autocratische Rusland kan dat niet verkroppen. Onder het presidentschap van Barack Obama moest Oekraïne daar voor de eerste keer aan geloven. De professorsblik van Obama kon niet omgaan met de spierballen van Poetin, zelfs serieuze sancties waren te veel gevraagd.
Trump en Biden handelden ongebruikelijk zonder echt succes
Onder het presidentschap van Donald Trump ging de agressie van Poetin door in Oekraïne. Terwijl de Oekraïners vochten tegen door Russen gesteunde separatisten in de Donbas, hield Trump voor honderden miljoenen aan militaire steun tegen. Trump wilde van de Oekraïners informatie over Joe Biden en het handelen van diens zoon. Een lafhartige actie, die tot een afzettingsprocedure tegen Trump leidde.
Toch kan het zijn dat Trumps onvoorspelbaarheid Poetin in toom hield. Joe Biden handelde niet minder onvoorspelbaar door eind vorig jaar allerlei inlichtingen over de Russische troepenopbouw rondom Oekraïne te lekken. Het was het beste wat Biden kon doen en versterkte de eensgezindheid tussen de westerse partners. Niemand kan zeggen dat de aanval op Oekraïne onverwacht kwam.
Met de aanval op Oekraïne heeft Poetin een definitief antwoord gegeven op de vraag van Clinton. Ongeacht welke Amerikaanse president er zit, Poetin kiest consequent voor vijandschap.