Door experimenten met het coronabeleid, het monetair beleid én de demografische transformatie polariseerde het publieke debat flink, schrijft Constanteyn Roelofs. En in 2022 volgt waarschijnlijk meer van hetzelfde.
Het is al weer de laatste woensdag van het jaar. Tijd voor de 52ste en laatste column en om eens even terug te scrollen door het archief. Niet het vrolijkste karweitje in deze lastige tijden, maar toch. Als we misschien een grote lijn langs het nieuws van het afgelopen jaar kunnen trekken, dan lijkt het wel alsof we een jaar van grote politieke en maatschappelijke experimenten hebben gehad. Terwijl we in een opwelling van maakbaarheid ineens allemaal met energie- en genderneutraliteit moesten experimenteren, polariseerde het publieke debat flink.
Constanteyn Roelofs
Wekelijks verkent historicus Constanteyn Roelofs (1989) de tragikomische tegenstrijdigheden in economie en maatschappij.
In de eerste plaats zijn er natuurlijk de experimenten die ons worden opgedrongen door het verloop van de coronaviruspandemie. Wat is de maximale belastbaarheid van onze zorg? Wanneer wordt het zo erg dat er niemand meer op de intensive care kan werken? Het meest in het oog springende is natuurlijk het voortdurende geschuif met losse en niet altijd even zinnige maatregelen om te kijken of het effect heeft op de belasting van de zorg – en het is inmiddels vrij duidelijk dat de gemiddelde Nederlander maar moeilijk de logica en de structuur achter deze proeven kan ontwaren.
Demografische transformatie, Europa en de euro
Het andere grote experiment dat flink in een stroomversnelling kwam, is de demografische transformatie. De instroom van afwisselend als asielzoekers, vluchtelingen en migranten aangeduide groep afkomstig uit kwetsbare en economisch en cultureel matig ontwikkelde gebieden nam ook dit jaar weer een grote vlucht, net als de arbeidsmigratie. Het lijkt wel of men aan het testen is hoeveel de IND aankan, en wat de capaciteit is voor (sociale) zorg in achterstandswijken om deze golven op te vangen, om over de politie, de woningvoorraad, de maatschappelijke samenhang en het onderwijssysteem maar te zwijgen.
Lees ook van Constanteyn Roelofs: Politici kunnen eigen coronaregeltjes maar niet serieus nemen
Het grootste experiment staat tegelijkertijd het verst van ons bed, maar heeft wel de meest verstrekkende gevolgen: Europa en de euro. Onder druk van de crisis is de ‘verdieping en verbreding’ van Europa versneld en is er vooral heel veel geld bijgedrukt om nominaal Europa uit een recessie te houden. Maar eigenlijk is dat een voortzetting van het riskante monetair beleid de zwakkere eurolanden bij de groep te houden door het spreiden van de financiële lasten over het hele continent. De gevolgen zijn lastig te overzien, maar de inflatie en een rente die veel te laag is brengen steeds meer burgers in het nauw: het leven wordt duurder, wonen wordt al helemaal onbetaalbaar en spaarrekeningen en pensioenen bieden minder zekerheid.
Nieuwe manieren van ongenoegen uiten
2022 betekent waarschijnlijk meer van hetzelfde – de Europese wind en de nationale koers met het nieuwe Regeerakkoord draait naar experimentatie. De energietransitie wordt versneld. Het corona-experiment gaat noodgedwongen door. De demografische verandering wordt versneld en de strijd om Nederland multicultureel en ‘dekoloniaal’ te maken verhardt, nu het een speerpunt wordt van het kabinet. Het Europese experiment gaat een beslissende fase in – in Duitsland is nu openlijk de ambitie van een federaal Europa uitgesproken. Voor alles wordt nog meer geleend, bijgedrukt en nog meer overheid ingeschakeld.
Lees ook over de wereldeconomie in 2022: economisch herstel kent groeipijnen
Of dat allemaal goed gaat? Geen idee. Om in D66-termen te spreken: het wordt nog een ‘uitdaging om de burger mee te nemen in het verhaal’. Burgers experimenteerden vorig jaar immers al behoorlijk met nieuwe manieren van hun ongenoegen uiten.
In elk geval hartelijk dank voor uw aandacht het afgelopen jaar en dank voor alle leuke mails en reacties die ik op mijn posts heb mogen ontvangen. Het allerbeste voor het komende jaar en op 5 januari beginnen we vrolijk weer met een nieuwe serie columns.