Met de opmars van de Taliban is Afghanistan terug bij af, zo lijkt het. Dus wat is precies de zin geweest van al die westerse miljarden, en vooral van de dood van al die NAVO-militairen? Welnu, meer dan critici beweren, schrijft Robbert de Witt.
Net op het moment dat de Afghaanse soldaten die op de Amerikaanse militaire luchthaven Bagram Airport zijn gelegerd, willen gaan eten, vallen alle generatoren uit. Het wordt helemaal donker, en er is ook geen stromend water meer. Vervolgens stormen Afghaanse burgers het terrein op om achtergelaten voorraden te plunderen, tot ze worden weggestuurd. Van Amerikaanse militairen is van het ene op het andere moment geen spoor meer.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Ontluisterend is de reportage in The Wall Street Journal over de overhaaste Amerikaanse aftocht uit Afghanistan. De luchthaven ten noordoosten van hoofdstad Kaboel (die de ‘Billion Dollar Base’ wordt genoemd) is speciaal gebouwd door de Amerikanen om hun militairen en materieel over te brengen. Van president Joe Biden moeten alle Amerikaanse militairen vóór 11 september het land verlaten, dus wordt alles deze zomer in de steek gelaten. Maar om de oprukkende Taliban geen strategische informatie te geven, worden geen precieze vertrekdata doorgegeven aan het Afghaanse leger, dat nauw samenwerkte met de Amerikanen in de strijd tegen de moslimextremisten.
Is de Amerikaanse aftocht tekenend voor de mislukte oorlog?
Alom wordt geconcludeerd dat deze toch smadelijke aftocht tekenend is voor de mislukte strijd daar in Afghanistan. Immers, na de aanslagen van 11 september 2001 werden de Taliban er snel verslagen – om vervolgens twee decennia lang aanslagen te blijven plegen en NAVO-militairen te doden. Nu de Amerikanen en Europeanen het land verlaten, nemen de Taliban het land weer over. Vredesproces? Afspraken over het delen van de macht? Niks ervan, de Taliban ruiken de eindzege.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het jarenlang getrainde Afghaanse leger lijkt bij de minste dreiging op de vlucht te slaan. Zoals duizend van hen deden bij de grensovergang met Tadzjikistan. Die is nu in handen van de bebaarde strijders, en zij nemen met plezier de douane-inkomsten over – naar het schijnt gaat het om miljoenen dollars per jaar.
Afghanistan is terug bij af, zo lijkt het. Dus wat is precies de zin geweest van al die westerse miljarden, en vooral van de dood van al die NAVO-militairen?
Misschien was de regering-Bush wel té idealistisch
Critici van de oorlog in Afghanistan, en dat zijn vaak ook critici van de regering van de conservatieve Amerikaanse president George W. Bush (2001-2009), zullen het niet snel erkennen. Maar wellicht waren de motieven om na het verjagen van de Taliban zo lang te blijven, wel té idealistisch.
Lees ook deze blog van Afshin Ellian terug: Zonder Westen zegevieren de jihadisten in Afghanistan
Het was mede de vorige week overleden Donald Rumsfeld die president Bush ertoe aanzette om het niet te laten bij een militaire overwinning. Nee, om te voorkomen dat nieuwe jihadbewegingen zouden opduiken, moesten de Amerikanen er langer blijven en het land opbouwen. Er zelfs een democratie van maken en de ‘hearts and minds’ van de bevolking winnen. Terwijl in de jaren vóór 9/11 de sharia van kracht was, werd het land erna bevrijd. Allerlei strikte religieuze wetten werden afgeschaft – zoals voor mannen de plicht om een baard te dragen en het verbod op het luisteren naar muziek. Tot opluchting van vele Afghanen.
Wie eenmaal aan de vrijheid heeft geroken, zal meer willen
Vooral voor meisjes en vrouwen betekende de komst van de Amerikanen een grote vooruitgang. Zij konden zich weer vrij bewegen over straat, meisjes mochten ineens weer naar school. Wellicht wordt dat snel teruggedraaid onder Taliban-heerschappij. Maar wie eenmaal aan de vrijheid heeft geroken, zal meer willen.
Tegelijk is de strijd in Afghanistan ook voor de Verenigde Staten – en indirect voor de Amerikaanse bondgenoten – niet voor niets geweest. Ten eerste vanwege de vergelding: de Taliban gaven Al-Qa’ida alle ruimte in hun land, om er terroristen op te leiden en de aanslagen van 11 september 2001 (en andere aanslagen) te beramen. Dat kon niet ongestraft blijven, en is het ook niet gebleven. Over Al- Qa’ida heeft niemand het nog.
Vermoedelijk zijn heel wat aanslagen in het Westen voorkomen
Bovendien hebben Amerikaanse strategen vaak opgemerkt dat je terroristen beter elders kunt bestrijden, dan van je eigen land een vesting maken om nieuwe aanslagen tegen te gaan. Door de strijd in Afghanistan te voeren, zijn vermoedelijk heel wat misdaden in het Westen voorkomen.
Afghanistan is geen perfecte democratie geworden, integendeel. Maar voor vijanden van het Westen is ook duidelijk dat willekeurige burgers doden in het Westen grote gevolgen heeft.