Bijna 100 dagen formatie is niet zonder reden

20 juni 2021Leestijd: 4 minuten
Informateur Hamer ontvangt Rutte en Kaag

De Tweede Kamerverkiezingen zijn bijna 100 dagen geleden. Een kabinet is voorlopig nog niet in zicht. Philip van Tijn somt de talloze redenen op waardoor de formatie zo traag verloopt.

Ik heb een brede kring van vrienden en bekenden, dus vanzelfsprekend zijn er ook bij die op 17 maart D66 hebben gestemd. Vooral op Sigrid Kaag, niet omdat ze de lijsttrekker was, maar omdat ze Sigrid Kaag is. Het curieuze is dat deze D66-stemmers er meestal aan toevoegen: ‘Als ik vandaag zou mogen stemmen, zou ik een andere partij kiezen.’ U moet mij op mijn woord geloven dat ik dit niet jok en evenmin dat ik niemand bij dit onderwerp hoor zeggen: ‘Ik heb partij XYZ gestemd maar ik heb daar enorme spijt van.’ Onder CDA’ers zal dat ongetwijfeld wel het geval zijn (volgens de jongste peiling van 15 naar 6 zetels, ofwel 60 procent eraf), maar die hebben zich bij mij nog niet gemeld.

Trage formatie

Volgende week zijn de Kamerverkiezingen alweer 100 dagen geleden en de deskundigen (meestal zelfbenoemde, maar je kunt niet alles hebben) roepen in koor dat de formatie muurvast zit. Mariëtte Hamer wekt niet de indruk dat ze ooit nog afscheid neemt van haar functie als informateur en intussen weten we nauwelijks meer wie Herman Tjeenk Willink ook alweer was. De Amerikaanse statisticus Tomas Pueyo werd meer dan een jaar geleden wereldberoemd met een artikel waarin hij beschreef hoe het COVID-virus moet worden verslagen, onder de kop ‘De hamer en de dans’, maar ónze Hamer wekt niet de indruk een danstype te zijn of te worden.

Rutte slapende rijk, terwijl zijn concurrenten miljoenen krijgen

Even terug naar de bovenvermelde peiling van Maurice de Hond van dit weekeinde. Daarin krijgt de VVD 35 zetels (+1) en D66 22 (-2). De VVD is nu ruim anderhalf keer D66, dus de kreet ‘de twee grote partijen’ is niet meer geheel conform de werkelijkheid. En als deze trend doorzet, is dat steeds minder het geval. Zou Sigrid Kaag dát hebben bedoeld met de zin ‘Hier scheiden onze wegen’? Volgens haar fans denkt ze altijd verder dan anderen. En er zijn niet minder dan 10 partijen met 5 à 10 zetels, die inmiddels ‘middelgroot’ heten. Is ons land bezig onregeerbaar te worden of wordt Rutte domweg slapende rijk, terwijl zijn concurrenten voor de bijl gaan?

De vraag is interessant, maar kijken naar de oorzaken evenzeer. De lange formatie die de indruk wekt dat het de hoofdpersonen totaal niet interesseert hoe lang het (nog) duurt, is natuurlijk niet bevorderlijk voor een toename van het vertrouwen in de politiek. Idealist Sywert, die dankzij zijn politieke netwerk 9 miljoen euro wist te vergaren, draagt hieraan ook niet bij. Dat maanden ná de verkiezingen blijkt dat bij ons ‘Amerikaanse toestanden’ bestaan – miljonairs die de kassen van politieke partijen spekken: D66 met een miljoen euro, CDA met een miljoen van één weldoener en nog wat ‘kleinere’ giften, en PvdD met 350.000 – helpt ook al niet. Ook is de vraag nog niet beantwoord of zij vooral ‘de partij’ of zichzelf weldoen. Er is nauwelijks een andere democratie te vinden waar het thema ‘giften’ zo slecht is gereguleerd als bij ons.

Moet het roedel Kamerleden worden aangelijnd?

Maar er is méér (niet) gebeurd in de afgelopen drie maanden. Dolkomisch – als het niet zo dieptreurig zou zijn – was alles rondom het amendement van de Partij voor de Dieren op de Wet dieren uit 2011. Eerst werd het met overweldigende meerderheid aangenomen door de Tweede Kamer en enkele weken later ging het als hamerstuk door de Eerste Kamer (u weet wel: de Chambre de Réflexion). Pas daarna kwam de discussie, wat niet helemaal de juiste volgorde is. (Huis)dieren moeten worden bejegend als in hun natuurlijke habitat, dat is ongeveer de kern van het amendement. Terecht vroeg Caroline van der Plas (BBB, volgens de peiling van 1 naar 5 zetels!) zich af of dat betekent dat koeien niet meer mogen worden gemolken en honden alleen nog in een roedel mogen leven. Om van een aangelijnde hond nog maar niet te spreken. Vragen die bij uitstek hadden moeten worden gesteld in een parlementaire behandeling.

Lees de Non Solus van Arendo Joustra: Jaar in jaar uit negeert Den Haag de bevolkingsgroei

Net als het thema migratie al tijden de media vult, zonder dat het ooit tot een fundamenteel debat in het parlement heeft geleid. Terecht stelde Arendo Joustra onlangs dat de grote politieke vragen van deze dagen (milieu, zorg, onderwijs, huisvesting) in belangrijke mate voortvloeien uit de bevolkingsgroei, die op zijn beurt vooral wordt veroorzaakt door immigratie. Maar de Kamer debatteert liever over de kop in een ochtendkrant en Kamerlid Joost Eerdmans (JA21, van 3 naar 5 zetels) moet onderdak zoeken bij de politiek correcte NRC om zijn mening te verkondigen onder de kop ‘Deens migratiebeleid is juist een voorbeeld voor Nederland’.

Ik ben verre van volledig, maar over de Toeslagenaffaire en Pieter Omtzigt is al genoeg gezegd. En dat de mooie traditie maidenspeech intussen leidt tot tranentrekkende autobiografische vertelsels over treurige jeugd, slechte opvoeding, land van herkomst en plotseling het Licht zien – daarover een andere keer. Maar nu al verklap ik dat het met een parlementaire democratie weinig te maken heeft.

Kleiner denken, nog kleiner doen

Omdat door deze en gene Herman Tjeenk Willink als IJkpunt, als maat van alle dingen, wordt beschouwd, breng ik zijn credo ‘Groter denken, kleiner doen’ in herinnering. Misschien kan hij zijn kostbare tijd besteden aan een vervolg dat de werkelijkheid beter dekt: Kleiner denken, nog kleiner doen.