Wie zich afvraagt waarom er in Israël zo weinig animo is voor volledige terugtrekking uit de Westelijke Jordaanoever, het antwoord is simpel: ‘Gaza’. Voor veel Israëliërs is het verlaten van de Gazastrook zeker niet voor herhaling vatbaar, constateert Robbert de Witt.
Achteraf lijkt het alsof de Berlijnse Muur er die hele periode heeft gestaan, van het einde van de Tweede Wereldoorlog tot het slopen ervan in 1991. Maar tot de bouw van de Muur in 1961 was Berlijn weliswaar opgedeeld, maar niet fysiek gescheiden.
Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.
Zo lijkt het soms ook met de Gazastrook. Alsof het altijd al volledig werd geïsoleerd door een hermetische Israëlische blokkade. Maar Joden en Palestijnen leefden er lang redelijk goed samen – in elk geval als je het vergelijkt met het geweld nu. Eigenlijk tot Israël zich terugtrok en dit strookje land overliet aan de Palestijnen.
Anders dan wij denken dat het was
De Gazastrook is 40 kilometer lang en 10 kilometer breed. Het noorden en oosten grenst aan Israël en het zuiden aan Egypte. Na de oprichting van de staat Israël in 1948 werd Gaza tijdens de Arabische Oorlog ingenomen door Egypte. Tijdens de voor Israël zeer succesvolle Zesdaagse Oorlog in 1967, veroverde Israël het gebied. Pas na de Oslo-akkoorden in 1994 begon Israël in Gaza met het overdragen van het gezag aan de Palestijnen.
Eigenlijk werd de situatie in Gaza toen zoals ze nu is in de Westelijke Jordaanoever: in grote delen was er Palestijns zelfbestuur, maar in andere delen vond je Joodse nederzettingen of was Israël militair aanwezig omdat het militaire bufferzones betrof. Tijdens een verblijf in Israël vertelden Israëliërs en Palestijnen me dat ze elkaar in Gaza destijds gewoon op de markt ontmoetten. Misschien waren dat uitzonderingen, maar het is nog altijd een wereld van verschil met hoe het nu is. En hoe wij, buitenstaanders, denken dat het altijd al was.
Ontruimen met harde hand
Dramatisch werd het vanaf 2005. Toen besloot de premier van Israël dat zijn land zich helemaal moest terugtrekken uit Gaza. Deze Ariel Sharon was geen zacht ei, maar een voormalige legerofficier die zich had bewezen op het slagveld. Omstreden was zijn besluit zeker toen heel de wereld zag hoe het Israëlische leger met harde hand Joodse dorpen in Gaza liet ontruimen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
In januari 2006 won Hamas, opgericht tijdens de eerste intifada in 1987, de verkiezingen in de Palestijnse Gebieden. Daarop eisten de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, Rusland en de Europese Unie – het zogeheten kwartet – dat het Palestijnse bestuur alleen nog internationale hulpgelden kon blijven ontvangen als het de staat Israël zou erkennen en terreur zou afzweren. Dat weigerde Hamas.
Meer over dit onderwerp: En weer regent het raketten
Sindsdien zijn de Palestijnse Gebieden gespleten. In de Westelijke Jordaanoever heerst Fatah, in Gaza Hamas. In Gaza is tekort aan alles, tenzij je behoort tot Hamas. Dat ontvangt steun vanuit Iran en lange tijd ook vanuit diverse Arabische landen. Om de invoer van wapens voor Hamas tegen te gaan, sloot Israël de grens af. Alles wordt gecontroleerd, alleen ogenschijnlijk onschuldige zaken als voedsel, medicijnen en bouwmaterialen mogen naar het drukbevolkte gebied: er wonen zo’n twee miljoen mensen.
Is Gaza een openluchtgevangenis?
Overigens hoor je maar zelden dat Gaza niet alleen wordt geïsoleerd door Israël, maar ook door Egypte. Het regime in Caïro heeft weinig op met Hamas, dat gelieerd is aan de in Egypte verboden Moslimbroederschap. Om alleen Israël kwalijk te nemen dat Gaza een openluchtgevangenis is, is in elk geval nonsens.
Al ruim vijftien jaar vliegen er raketten vanuit Gaza naar Israël. Onder de kuststrook is een stelsel aan tunnels aangelegd, de ‘metro van Gaza’. Geen vochtige gangen gegraven met een schep, maar een betonnen netwerk voorzien van elektriciteit, commandocentra en slaapverblijven. En met opslagplaatsen voor munitie, raketten en ander wapentuig.
Lees ook deze blog van Robbert de Witt over het Gaza-conflict: waarom het veel sterkere Israël nooit kan winnen
Leven in een dictatuur
De bevolking van Gaza leeft in een dictatuur. Tijdens de Gaza-oorlog van 2014 werden inwoners geëxecuteerd zonder proces omdat zij ervan werden verdacht samen te werken met de Joden. En zoals nu opnieuw blijkt, komt er aan de beschietingen van Israëlische burgers maar geen einde.
Wie zich afvraagt waarom er in Israël zo weinig animo is voor een volledige terugtrekking uit de Westelijke Jordaanoever, het antwoord is simpel: voor veel Israëliërs was de terugtrekking uit Gaza een bijzonder slechte ervaring die zeker niet voor herhaling vatbaar is.