De beursgang van de Britse maaltijdbezorger Deliveroo is op een flop uitgelopen. Dat zegt vooral iets over de beperkingen aan de veelbezongen ‘gig-economie’, schrijft Marijn Jongsma.
Op de eerste handelsdag leverde Deliveroo direct 30 procent in, en ondanks enig herstel staat het aandeel nog steeds op verlies. En zo eindigt de grootste Britse beursgang sinds 2012 in een kater. Dat is extra wrang, omdat deze keer liefst 70.000 particuliere beleggers meededen, die pas halverwege deze week hun stukken kunnen verkopen.
Groeiaandelen uit de gratie?
Is dit een voorbode van een draai op de aandelenmarkt? Sommige analisten zijn ervan overtuigd dat beleggers zich gaan afkeren van groeiaandelen als Deliveroo, dat 1,5 miljard pond (bijna 1,8 miljard euro) ophaalde, maar onder de streep nog nooit een cent heeft verdiend. Het bedrijf boekte vorig jaar een verlies van 226 miljoen pond (tegen de huidige koers 265 miljoen euro); een jaar eerder was dat 318 miljoen pond (374 miljoen euro). Daar staat wel een sterke groei van de omzet tegenover: in 2020 1,2 miljard pond (1,4 miljard euro), een verzesvoudiging sinds 2016.
Marijn Jongsma (1969) is economisch redacteur bij EW. Hij blogt wekelijks over financieel- en macro-economische onderwerpen.
De redenering achter deze draai is als volgt. Techbedrijven als Deliveroo groeiden sterk tijdens de coronacrisis, gelden als een belofte voor de toekomst, maar zijn nu dermate hoog gewaardeerd dat beleggers weer terugkeren naar de zogenoemde waarde-aandelen. Dat zijn ondergewaardeerde aandelen van bedrijven die straks kunnen profiteren van het economisch herstel.
Bezorging is (nog) een vechtmarkt
Dat Deliveroo te duur naar de beurs is gebracht, is een waarheid als een koe. Maar er lijkt meer aan de hand dan het beurssentiment. Techreuzen Google en Facebook staan dicht bij hun all time high. Deze bedrijven maken echter riante winsten, mede omdat ze in hun eigen marktsegment(en) een dominante positie innemen. Deliveroo zit nog in een markt waarin het onduidelijk is wie de bikkelharde concurrentiestrijd gaat winnen, terwijl de entreebarrières relatief laag zijn.
Of, zoals het bedrijf het zelf in het prospectus van de beursgang omschrijft: concurrenten of nieuwe marktpartijen kunnen snel groeien door zaken te doen met bestaande ‘partners’ van Deliveroo, te weten restaurants, levensmiddelenwinkels en bezorgers. De internationale expansie kost geld, en de uitkomst is onzeker. De enorme stijging in maaltijdbezorging ten spijt is het aandeel van de Nederlandse concurrent Just Eat Takeaway (Thuisbezorgd) dit jaar ook al een slordige 12 procent in koers gedaald.
Gig-economie: de achilleshiel van Deliveroo
Maar veel meer dan Just Eat leunt Deliveroo op de zogenoemde gig economie, waarbij bedrijven geen vaste werknemers hebben maar losse krachten op afroep inhuren. Just Eat-topman Jitse Groen zei vorig jaar zomer daar helemaal mee te willen stoppen, in Nederland zijn de bezorgers al in vaste dienst.
Lees ook dit commentaar terug over Deliveroo: nieuwe werkelijkheid vraagt om nieuwe wetten
Je zou kunnen concluderen dat Deliveroo daardoor goedkoper kan werken, maar dat voordeel lijkt als een boemerang terug te komen. De weerstand tegen de gig-economie groeit. In Nederland is het bedrijf verwikkeld in een juridische strijd met de FNV. Het Gerechtshof Amsterdam bepaalde eerder dit jaar dat de maaltijdbezorgers géén zelfstandige ondernemers zijn, een zaak die bij de Hoge Raad wordt voortgezet.
De inzet van de vakbond: Deliveroo is helemaal geen techbedrijf, maar valt gewoon onder de cao beroepsgoederenvervoer. En dus hebben de bezorgers recht op een cao-loon, doorbetaling bij ziekte enzovoorts. Het Pensioenfonds Vervoer kreeg in 2019 gelijk van de rechtbank: Deliveroo zou pensioenpremies moeten afdragen. Ook daar is het bedrijf in hoger beroep gegaan.
Achtervolgd door rechtszaken
Nederland is niet het enige land waar Deliveroo door rechtszaken wordt achtervolgd. Volgens het prospectus is dat ook het geval in de andere ‘sleutelmarkten’: het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje en Italië. Het is maar zeer de vraag of het bezorgbedrijf in al deze zaken aan het langste eind trekt, zo valt in het eigen prospectus te lezen. Daarnaast is er het risico dat bestaande wetgeving wordt aangepast. Ook op het niveau van de Europese Unie zijn de rechten van flexkrachten inmiddels onderwerp van gesprek.
Lees ook dit omslagverhaal terug: Winnaars van de thuisblijf-economie
Het verdienmodel is dus niet bepaald waterdicht. Bovendien is het goed denkbaar dat er allerlei nabetalingen worden afgedwongen: pensioenpremies, ziektekosten, achterstallig loon. En dan zijn er nog de juridische kosten en de potentiële reputatieschade.
Het maatschappelijke gezicht van beleggers?
Uit onderzoek van het Bureau of Investigative Journalism blijkt dat een op de drie Deliveroo-bezorgers per uur minder verdient dan het Britse minimumloon. Hier en daar werd gesuggereerd dat de mislukte beursgang van Deliveroo dan ook een teken is van meer ethiek op de beurs: maatschappelijk verantwoorde beleggers laten hun tanden zien.
Dat is een mooie paasgedachte. Maar de koersdaling van het aandeel wijst er vooral op dat beleggers een (te) grote afhankelijkheid van de gig-economie als een serieus financieel risico zijn gaan zien, als gevolg van een maatschappelijk verzet dat veel breder (en actiever) is dan de beleggingswereld zelf.