Soft Europa moet andere taal tegen Poetin gebruiken

18 februari 2021Leestijd: 4 minuten
Borrell werd vernederd in Moskou. Foto: TASS

Na de vernedering van EU-buitenlandchef Josep Borrell in Moskou, moet Europa bedenken wat het kan doen aan het probleem-Poetin, schrijft Robbert de Witt. Daarbij kan het een voorbeeld nemen aan de taal die Poetins rechterhand Sergej Lavrov uitslaat.

Was Vladimir Poetin een frivole non geweest, dan zou je spontaan zingen:
‘How do you solve a problem like Maria?
How do you catch a cloud and pin it down?’

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

De zusters uit The Sound of Music, de feel good-film waarin dit liedje wordt gezongen, hebben geen flauw idee hoe ze met zuster Maria moeten omgaan. Uiteindelijk daalt het besef in dat het voor iedereen het beste is als Maria het klooster verlaat.

Precies zo nadert het moment dat Europa moet besluiten wat het moet doen met het probleem genaamd Vladimir Poetin. Zeker op na het debacle van het recente bezoek van Josep Borrell aan Moskou. De buitenlandchef van de Europese Unie wilde Poetin duidelijk maken dat de EU de behandeling van oppositieleider Alexei Navalny (eerst vergiftigd, toen opgepakt) sterk afkeurt.

Robbert de Witt (1978) is Buitenlandredacteur bij Elsevier Weekblad. Hij blogt wekelijks op donderdag over mondiale ontwikkelingen en de gevolgen ervan voor Nederland en Europa.

‘Een vernedering’

Borrell was gewaarschuwd door de Baltische staten en Polen om niet te gaan. Die landen hebben veel ervaring in de omgang met de machthebbers in het Kremlin en wezen er op dat Borrell geen eenduidige boodschap had voor Poetin en dat hij dus op een kansloze missie ging. En inderdaad, het werd ‘een vernedering’ schreef The Economist.

Pijnlijk: met Borrell naast zich, noemde de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov –  vertrouweling van Poetin – de Europese Unie een ‘onbetrouwbare partner’. En op hetzelfde moment werden drie Europese diplomaten Rusland uitgewezen. Borrell stond erbij, keek ernaar, lachte wat, maar kon niets doen. Au.

Terug in Brussel eiste het Europees Parlement actie van Borrell tegen Rusland, zoals nog zwaardere sancties. Nu wordt het een wedstrijdje ‘wie knippert het eerst met zijn ogen’. Lavrov liet namelijk meteen weten dat Rusland bereid is om de banden met de EU te verbreken. ‘Als je vrede wil, moet je je voorbereiden op oorlog.’

Europese leiders zijn zacht en week

Dat is taal die de Russen beter spreken dan de Europeanen. Maar doorgaan op hetzelfde pad – samenwerking en dialoog zoeken – werkt blijkbaar niet. Keer op keer laat Poetin merken dat hij de meeste Europese regeringsleiders maar zacht en week vindt. En dat hij zich er dus ook weinig van aantrekt. Zoals toen hij de Krim afpakte van buurland Oekraïne, en ook nog eens een burgeroorlog opstookte in dat buurland.

Of toen hij naar Europa gevluchte landgenoten liet vergiftigen, ongeacht de diplomatieke gevolgen. En wat te denken van de voortdurende schendingen van het NAVO-luchtruim door Russische jachtvliegtuigen en bommenwerpers? Het verspreiden van nepnieuws, getrol op sociale media? En er zijn, zoals komende week te lezen in EW, de toenemende spionage-activiteiten in Europese landen, waaronder Nederland.

Lees ook het commentaar van Jelte Wiersma: Waarom Borrell en Von der Leyen moeten aanblijven

Steeds opnieuw probeerde Europa de boel te sussen. En blijft het hopen dat Moskou uiteindelijk wel bijdraait. Die gedachte leefde vooral sterk in Duitsland, waar Wandel durch Handel (verandering dankzij handel) het mantra is om maar zaken te kunnen blijven doen met onfrisse regimes. Hetzelfde beleid hanteren de Duitsers voor China.

De kans op een echt conflict

Overigens komen ook de Duitsers langzaam tot inzicht dat er wel veel Handel is, maar Wandel geen vanzelfsprekendheid. Zelfs in Duitsland gaan stemmen op om de Russisch-Duitse gaspijplijn Nordstream 2 dan toch maar af te blazen. Die had, zo hoopten de voorstanders, wederzijdse afhankelijkheid kunnen brengen en dus de kans op een echt conflict moeten verkleinen. In werkelijkheid draaide het er net zo goed om dat de Duitse industrie graag goedkoop Russisch gas wil hebben.

Wil Europa niet meer met zich laten sollen en een betere oplossing zoeken voor het probleem-Poetin, dan moet het bereid zijn de tanden te laten zien en ook zelf pijn te lijden. Het – al dan niet tijdelijk – stilleggen van Nordstream 2 zou inderdaad een goede straf kunnen zijn. De Russen investeerden er al miljarden in.

Wellicht zullen de Russen meer gas gaan leveren aan China om hun inkomsten op peil te houden en drijft Europa zo Rusland in het Chinese kamp. Maar anderzijds zal de Europese band met de Verenigde Staten sterker worden, want de Amerikanen vinden de pijplijn al veel langer een slecht idee. Joe Biden net zo goed als Donald Trump.

Belangrijk is het besef dat als Europa een stem wil hebben in de wereld, het soms ook aan ouderwetse machtspolitiek moet doen. Gezamenlijk geven de Europese landen drie keer zoveel uit aan hun legers dan Rusland. Economisch is het negen keer groter. Soms is meer zelfvertrouwen de helft van het werk.